Bir yerde gözüme ilişince ilgilenmem kaçınmaz oldu... O tanıdığımız, popüler olmuş sanatçılarımızın hepimizin dillerinde olan eserlerinin TRT tarafından sudan bahanelerle yasaklandığını gördüm...
Süreyya Oral
Bugünkü durum ise bundan farklı değil. İktidarla iyi değilse aran, senin sanatçılığının esamesi okunmuyor. Allahtan TV kanalı sayısı çok fazla olduğu için herkes bir kanal bulabiliyor kendini hayranlarıyla buluşturacak…
Ama 70’li 80’li yıllarda hendeği atlamak çok zordu.. Bu hendek Denetleme Kurulu'ydu ve başındaki Aldın Ongun’un lakabı da ‘altın makas’tı.
TRT denetleme kurulu aslında ağır bir sansür uyguluyor ve şarkının denetiminden sonra gönderilen gerekçeli karar bildirimlerinde de ortaya çok komik ve ilginç şeyler çıkabiliyordu...
Öyle ki Barış Manço'nun "Kızılcıklar" şarkısı "kızıl komünizmi" çağrıştırdığı için, "Arkadaşım Eşek" şarkısı ise "insanın arkadaşı eşek olamaz" gerekçesiyle yasaklanmıştı. (Manço’ya şarkı isminin ‘Kuzu’ olarak değiştirmesi önerilmiş!)
1 Mayıs Marşı plağının ardından hakkında davaların açılmasıyla birlikte yoğun bir yasak süreci yaşayan ve vatandaşlıktan çıkarılan Cem Karaca ise "Kavga" şarkısının sözlerinden ötürü ekran yasağından nasibini almıştı...
Cem Karaca, 12 Eylül Darbesi'nden sonra 7 yıl boyunca TRT'nin yasağına maruz kaldı...
1987 yılındaki seçimler öncesi ilginç bir gelişme yaşanmıştı... SHP, TV'de görüntülü propaganda için hazırlattığı programda, TRT'nin yasakladığı sanatçılardan Edip Akbayram, Zülfü Livaneli ve İlhan irem'e yer vererek yasağı bir şekilde delmişti... Mesela, Melike Demirağ'ın Arkadaş isimli şarkısı, şarkı sözlerinin üstü kapalı komünizm propagandası yaptığı ve besteci ve söz yazarının Şanar Yurdatapan olması gerekçesiyle denetimden geçememişti. Aşağıdaki örnekler de ilginçti:
Nur Yoldaş'ın "Sultan-ı Yegah" şarkısı sözlerindeki uzatma ve inceltme işaretleriyle okunmadığı için, Orhan Gencebay'ın "Batsın Bu Dünya" isimli şarkısı, mevcut düzene isyan edip, insanların ruh halini bozuyor diye...
Sezen Aksu'nun "Sarışınım" şarkısı, bestecisi Ara Dinkjan'ın, söz yazarı Lina Nikolakopoulou'nun ve düzenlemeyi yapan Onno Tunç'un Ermeni olması nedeniyle denetimden geçememişti...
Sadece bunlar değil başka örnekler de vardı, mesela:
Leman Sam'ın "Anladım" şarkısı, içinde geçen, Dün gece hiç tanımadığım bir erkeğe / sırf sana benziyor diye / usulca sokulup / Merhaba dedim/ sözleri nedeniyle ,TRT denetimi tarafından onay görmedi...Gerekçe olarak /Türk kadının tanımadığı hiçbir erkeğe selam vermeyeceği, şarkının Türk kadının ahlakını bozduğu" gösterilmişti...
Musa Eroğlu’nun "Yolun Sonu Görünüyor" türküsü intiharı özendirdiği gerekçesiyle yasaklanmıştı...
Adnan Şenses’in "Doldur Meyhaneci" şarkısı halkı içmeye teşvik ediyor diye denetime takılmıştı...
Sözleri, Ormancı da gelir gelmez yıkar masayı / söz dinlemez ormancı, çekmiş kafayı / aman ormancı, canım ormancı / Köyümüze bıraktın yoktan bir acı... şeklinde olan "Ormancı" türküsü ormancıların devletin memuru oldukları ve türküde ormancılara, dolayısıyla da devlete yergi ve sitem yapıldığı gerekçesiyle... TRT denetimine takılmıştı...
Barış Manço'nun "Lambaya Püf De" şarkısında ise erotik öğeler bulmuştu TRT sansürü...
Yine Barış Manço'nun "Ölüm Allah’ın Emri"nin yasaklanma gerekçesi, girişinde zurna çalmasıydı. Bir halk müziği enstrümanı, pop şarkısında ne arıyor gerekçesi ile denetime takılmıştı...
Cem Karaca’nın "Emrah"ı, şarkı sözlerinde geçen ak memeler yüzünden reddedilmişti...
Özdemir Erdoğan'ın "İkinci Bahar"ı, ahlaka aykırı sözler barındırdığı için TRT tarafından yasaklanan şarkılar arasına girmişti...
Bulutsuzluk Özlemi'nin, "Güneye Giderken"i; solda güneş yükseliyordu cümlesinde solculuk iması sezildiği için onay görmemişti...
Bergen'in "Acıların Kadını" şarkısı insanların ruh halini kötü yönde etkilediği için TRT denetimine takılmıştı...
Şenay'ın İnsanlar el ele tutuşsa/ Hayat bayram olsa dediği şarkı, komünist propagandası yaptığı gerekçesi ile onay görmemişti...
İbrahim Tatlıses'in, "Güneş Doğmayacak Üstüme" şarkısı intiharı özendirdiği gerekçesiyle TRT tarafından reddedilmişti.
Ayla Algan'ın, Fikret Şeneş imzalı "Bak Şu Adama Âşık Oldu" şarkısı evli bir erkeğe âşık genç bir kadının hikâyesini anlattığı için, TRT'den onay görmemişti...
Aylin Aslım'ın "Güldün Ya" şarkısı halkı küçük düşürdüğü gerekçesiyle yasaklanmıştı.
Enteresan bir kuruldu TRT Denetleme Kurulu...
