Türkiye’nin tanıtımında Karadeniz Fuar Gemisi Projesi-1926
Ergun Mengi
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, genç Türkiye Cumhuriyetinin insanlarıyla, kültürüyle, ürettikleriyle Batı’ya tanıtılması ve çok iyi olmayan Türk imajının yenilenmesi kapsamında tanıtım faaliyetlerine çok önem vermiştir.
Bunlar birisi ise Karadeniz gemisinin seyyar fuar gemisi haline getirilerek Türkiye’yi Avrupa ülkelerinde tanıtmasıydı. Dünya’da bir ilk olan proje, Cumhuriyet'in ilanından 3 yıl sonra Atatürk'ün önerisiyle hayata geçirildi. Hemen çalışmalar başlandı. Bu proje kapsamında Haliç tersanesine çekilerek ihtiyaç duyulan onarım yapılmış, sergi için baştan sona özel olarak düzenlenmiştir.
Geminin süvarisi, Lütfi Kaptan, ünlü Gülcemal’in Transatlantiğinin süvarisi iken, bu görev nedeniyle Karadeniz Gemisi kaptanlığına tayin edilmiştir.
Basında çok yer bulan bu proje geminin onarım ve tadilatının uzaması nedeniyle planlanan tarihte yola çıkamamıştır. Bu konu resimde görüldüğü gibi basına mizah konusu olmuştur.
12 Haziran 1926; Tophane rıhtımında bulunan Karadeniz gemisi çok önemli bir sefere çıkmak üzeredir. Üç aya yakın sürecek bu gezide el sanatlarımızdan örnekler ile başta gelen ürünlerimiz tanıtılacak. Ama asıl amaç, Batı Avrupa ülkelerine genç Türkiye Cumhuriyeti’ni tanıtmak maksadıyla gemi 12 Avrupa devletinin limanlarına uğrayacaktı.
Gemi, İstanbul'dan demir aldıktan sonra, Mudanya’ya uğramıştır. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, Montrö Sözleşmesi daha yapılmadığından ve İstanbul tam egemenliğimizde olmadığından tüm gemi seyahatlerine Mudanya’dan binmiştir. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın gemiye İstanbul yerine Mudanya’dan binmesinin diğer bir sebebi de, planladığı yurtiçi gezilerini tamamlamamış olması ve İstanbul ziyaretini en sona bırakmış olmasından kaynaklanmaktadır. Karadeniz Gemisine Resmi Erkan ile birlikte Mudanya'dan binmiş ve Bandırma’ya kadar seyahat ederek gemiyi oradan yolcu etmiştir.
Amacı Türkiye’nin tanıtımı olan “Yüzer Sergide”: Tütün, Kütahya çinileri, Hacı Bekir lokumu, Bursa ve Hereke kumaşları... Gemide canlı Tiftik keçileri dahi yer almıştır. Karadeniz Gemisi'nin yolcuları arasında, Anadolu Ajansı'nın kurucularından Şair Kemalettin Kamu, İstiklal Marşı'nın bestecisi Zeki Üngör, ilk Türk kadın gazetecilerden Bedia Arseven, ilk Türk kadın milletvekillerinden Mebrure Gönenç ve Şair Orhan Veli Kanık'ın babası müzisyen Veli Kanık, müzisyenler, dans grupları da yer aldı.
Gemi 12 Avrupa ülkesinde 16 şehri ziyaret etti. Barcelona, Le Havre, Londra, Amsterdam, Hamburg, Stockholm, Helsinki, Leningrad, Danzig, Gdynia, Kopenhagen, Anvers, Marsilya, Cenova, Napoli gibi Avrupa Limanlarında tanıtım faaliyetlerini yapmıştır.
Karadeniz Fuar Vapuru, her limanda ziyaretçilerin akınına uğramıştır. Gemide verilen davetlerde Cumhurbaşkanlığı Orkestrası konserler vermiş, tanıtım ürünlerinin yanı sıra halk dansları grupları gösteriler yapmıştır.
Yıllarca sözü edilecek bu tarihi gezi 86 gün sürmüştür. Karadeniz Fuar Gemisi, 5 Eylül 1926 tarihinde İstanbul'a dönmüştür.
Bu sergi seferinin Türkiye’nin tanıtılmasındaki payı gerçekten çok büyük oldu.
Kaynaklar
Karadeniz Vapurundan bir kare, https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1926/6/13/Karadeniz-Vapurundan-bir-kare-Mudanya-13061926/4
Karadeniz vapurunun Hikayesi, Sabah Gazetesi, 29 Ekim 2010, https://www.sabah.com.tr/galeri/kultursanat/karadeniz_vapurunun_hikyesi
Özgür Sanal, Karadeniz Vapuru Projesi, 01 Şubat 2019,
https://www.istiklal.com.tr/kose-yazisi/karadeniz-vapuru-projesi/431883
Fotoğraflar “İşte Atatürk” sitesinden alınmıştır.
Yorumlar