Aylık yetersizliğinden yaşamının son baharında çalışmak zorunda kalan emekli işini yitirmekle karşı karşıya. En düşük emekli aylığını 10 bin TL’den 12 bin 500 TL’ye yükselten ve TBMM’de görüşmeleri süren torba yasa teklifinde emekli çalıştıran patronlara sağlanan yüzde 5 oranındaki sosyal güvenlik primi desteğinin sonlandırılması öngörülüyor.
Şükrü Karaman
Geçen yıl şubat ayında çıkarılan EYT yasası kapsamında emekli çalıştıran işverenlere devlet tarafından yüzde 5 oranında sosyal güvenlik prim desteği sağlanıyor.
3 Mart 2023’te yürürlüğe giren 7438 sayılı EYT yasası ile bugüne değin 2.5 milyon kişi emekliliğe hak kazandı. Bunların büyük çoğunluğu eski işyerinde çalışıyor. Torba yasa teklifinin kabul edilmesi ile işverene sağlanan yüzde 5 oranındaki destek primi uygulaması sonlanacak. Maliyeti artacak patronlar çalıştırdığı emekli ustayı işten çıkarmak zorunda kalacak.
Oysa işverenler nitelikli olmalarından ötürü emekli olan elemanlarını çalıştırmaya devam ediyor. Zira, hem yüzde 5’lik prim desteği hem de yeni işçi maliyetinin daha fazla olması emekli çalıştırmayı cazip kılıyor. Esnaf örgütü TESK ile işverenler prim desteğinin sonlandırılmasından kaygılı. Düzenlemenin TBMM Genel Kurulundaki görüşmelerde yeniden değerlendirilmesini istiyor.
16 milyonu aşkın emekliden çoğunluğu EYT yasasından yararlananların oluşturduğu 2 milyonu emekli kayıt içi çalışırken. 2 milyon emeklinin de kayıt dışı, kaçak çalıştığı öngörülüyor. Resmi ve resmi olmayan rakamlara göre 4 milyon emekli, yetersiz aylığı nedeniyle yaşamlarının ikinci baharlarında ter akıtmayı sürdürüyor.
EYT yasası kapsamında 4 milyon 800 bin kişinin emekli olması hesaplanmıştı. Yasanın yürürlüğe girdiği 3 Mart 2023 ‘den bu yana 2.5 milyon kişi emekli oldu. Önümüzdeki yıllarda 2.3 milyon kişinin emekli olması ile dev ordunun sayısı 19 milyona ulaşarak rekor kıracak.
En düşük aylığı 12 bin 500 TL’ye çıkarmak günümüz yaşam şartlarında dar ve sabit gelirli emeklinin derin ekonomik sorunlarına çözüm olmayacak. Zira çarşı pazarda bir önceki günün fiyatı, ertesi gün zamlanıyor. Fiyatlar adeta uçuyor. Yetişemiyor milyonlarca dar ve sabit gelirli. Enflasyonu ve hayat pahalılığını alt edemediğiniz sürece memura, işçiye, emekliye, esnafa, çiftçiye, dul ve yetime verilen güdük zamlar çare olamıyor. Her geçen gün boğuyor insanları fahiş fiyatlar.
Hayat pahalılığı altında en çok ezilen emeklinin milli gelirden aldığı pay da azalıyor. 2020 yılında 13 milyon 264bin kişiye emekli aylığı ödeniyordu. Emeklilere ödenen aylıkların tutarı Gayri Safi Milli Hasıla’nın (GSMH) yüzde 6.9 oranında idi. 2023 yılında EYT’liler ile emekli sayısı 16 milyona çıktı ve GSMH’den aldıkları pay yüzde 5.3’e düştü.
Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) verilerine göre Türkiye, Avrupa’da İrlanda’nın ardından emeklinin milli gelirden en az pay aldığı ülke konumunda.
Bu zor koşullarda 12 bin 500 TL’ye mahkum olan emekli çalışmasın da ne yapsın? O emekli, patronlara sağlanan yüzde 5 oranında prim desteğinin kaldırılması ile işini yitime tehlikesi ile karşı karşıya. Ek gelir için zorunlu olarak ilkel koşullarda, iş cinayetlerinin yaygın olduğu merdiven altı işyerlerinde kaçak çalışacak.
