Temel tüketim ürünlerinin yanı sıra çerez fiyatları da ateş pahası. Çekirdek çitlemenin maliyeti bile oldukça fazla. Almanya’da yapılan 2024 Avrupa Şampiyonası maçlarından ötürü evlerde tüketimi artan kuruyemişin yanına yaklaşılmıyor. En ucuz kuruyemiş olan ay çekirdeğinin fiyatı dahi dar gelirlinin bütçesini zorluyor.
Şükrü Karaman
2023 yılında yüzde 100 zamlanan kuruyemiş fiyatları bu yıl yüzde 40 oranında arttı. İklim krizinden ötürü üretimin azalması, yüksek gümrük vergisi fiyat artışlarını tetikliyor. Fiyatı en çok artan ürün her zaman olduğu gibi Antep fıstığı. Kaliteli Antep fıstığının kilogramı bin TL. Bunun da üzerinde satılan Antep fıstığı var. İthal ürünlerin çoğunluğunu oluşturan badem ve ceviz fiyatında aşırı fiyat ek vergilerle artan gümrük vergisinden kaynaklanıyor. Kuruyemişte yüksek fiyatlara ilişkin Tüm Kuruyemiş Sanayici ve İşadamları (TÜKSİAD) Başkanı Murat Yıldırım ile görüştük.
Yıldırım, kuruyemiş pazarında uzun süredir yerli-ithal tartışması yaşandığına dikkat çekerek, geçen yıl ithal ürünlerde esnafın talebi üzerine gümrük vergisinin artırıldığını anımsattı. İthal badem ve cevizde gümrük vergisinden dolayı yükselişler olduğunu vurgulayan Murat Yıldırım, ”Kabuklu cevizin dünyada toptan kilogram fiyatı 3 dolarken, Türkiye’de ek vergiden ötürü 5 dolara geliyor. İç badem dünya bazında kilogramı 4.5-5 dolar iken ülkemizde 8-9 dolara çıkıyor. Hali ile bu artış yüksek fiyat olarak tüketiciye yansıyor. Hem tüketici daha pahalı yiyor hem de rekabeti geliştiremiyoruz. Çiftçi yeterince korunmuyor, desteklenmiyor” dedi.
TÜKSİAD Başkanı Yıldırım, gümrük vergisini ödememek için ürünlerin menşeinin değiştirildiğini ya da yurda kaçak sokulduğunu belirterek, ABD’den ithal edilen kuruyemişlerin Dubai’de menşeinin değiştirildiğini, İran üzerinden ülkeye sokulduğunu, Doğubayazıt ilçesinden iç pazara sürüldüğünü ifade etti.
Yurda en çok kaçak ceviz ve bademin getirildiğine işaret eden Murat Yıldırım, derneklerinin yaptığı etkin çalışma ve denetimlerle kaçağı önemli oranda gerilettiklerini söyledi. Kaçak ürün girişinden dolayı ekonominin ve sektörün zarara uğradığını belirten TÜKSİAD Başkanı şunları söyledi:
“Kaçak ürünler sektörü zarar verdiği gibi, haksız rekabet ortamı oluşturuyor. Türkiye’ye doğu bölgesinden, limanlardan kaçak giriş oluyor. Denetim yok denecek kadar az. Devletin gözetim bedelini kaldırması gerekiyor. Örneğin biz 7 dolara kaju alıyoruz. Gözetim bedeli 9 dolar olduğu için biz de buna göre gözetim vergisi ödüyoruz. Ağır vergiler ödenmemek için kaçakçılığın önü açılıyor. İçeride ürünlerimizi koruyalım derken daha çok zarar veriyoruz.”
Dernek olarak ceviz üretiminin yaygınlaştırılması amacıyla çiftçiye teşvik verdiklerini , bahçeleri çoğalttıklarını, sonucunda ciddi sayıda ceviz üretimi sağlandığını anlatan Yıldırım, geçen yıl ceviz ithalatına gelen ek verginin iç piyasayı korumadığını, aksine zarar verdiğini kaydetti. Avrupa’da bir kilogram cevizin 3 Avroya satılırken, Türkiye’den 10 Avroya iç ceviz satıldığını vurgulayan Murat Yıldırım, bu fiyatlarla dış satım yapamayacaklarını, gümrük vergisinde değişiklik yapılması gerektiğini bildirdi.
TÜKSİAD Başkanının da vurguladığı gibi el ve cep yakan kuruyemiş fiyatlarının ucuzlaması, vatandaşın zorlanmadan alabilmesi için ithal ürünlerden alınan gümrük vergisinin gözde geçirilmesi, üreticinim çeşitli teşviklerle desteklenmesi ve yurda kaçak girişlerin önlenmesi şart. Yoksa daha da artar badem, ceviz, Antep fıstığı, kaju ve ay çekirdeği fiyatları. Önceki yıllarda bolca üretilen bu ürünler tarım politikasındaki yanlış uygulamalar, ithalata ağırlık verme, çiftçiyi boğazlayan girdi maliyetinin artması ve vergilerden ötürü yok olmaya doğru evriliyor.
Bir ülkenin geleceğinin ve kurtuluşunun tarım ve çiftçiyi desteklemekle olası olduğu göz ardı edilmemeli. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün dediği gibi, “Köylü milletin efendisidir”. Zira köylü, üretimi ve yetiştirdiği tarım, et ürünleri ile ülkeyi ayakta tutan kitledir. Ne yazık ki ürünleri para etmeyen, elinde kalan, tarlada çürüyen çiftçi üretimden soğumaya başladı. Yitiren de ülke ve pahalı ürünlere talim eden tüketici oluyor.
