Nur Yıldız
Türkiye ve Instagram arasında artan gerilim sonrasında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından uygulanan erişim engeli sayısız kullanıcıyı zora soktu. Sosyal medya platformu Instagram geçtiğimiz cuma günü Türkiye genelinde erişime kapatılmıştı. Platforma hala erişim sağlanamazken, çok sayıda kullanıcı yaşadığı olumsuzlukların giderilmesini istiyor. Türkiye'de milyonlarca kullanıcısı bulunan Instagram'ın ne zaman açılacağı ise merak konusu.
Bazı kullanıcılar bu durumun kendilerini etkilemediğini ve diğer sosyal medya hesaplarına yöneldiklerini açıklasa da birçok kullanıcı Instagram'a uygulanan erişim engeline yönelik tepkisini çeşitli sosyal medya kanalları aracılığıyla dile getirmeye devam ediyor.
Konuyla alakalı açıklama yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, kaynakları ülke dışında olan ancak Türkiye’de temsilcileri bulunan platformların uyması gereken bir mevzuat olduğunu belirterek “Uyarılara rağmen dikkate almadıkları ‘katalog suçları’ dediğimiz bir çerçevemiz var, kendilerini uyardık ancak gerekli karşılığı alamadık. Bunun için erişim engeli getirdik. Kanunumuza uymayan tarafları yerine getirdikleri zaman biz de bu erişim engelini kaldırmış olacağız” ifadelerini kullanmıştı.
Bakan Uraloğlu, BTK ve Instagram yetkilileri, uygulamanın erişime açılıp açılmayacağını görüşmek üzere bugün saat 13.00'te bir araya gelirken, çeşitli VPN uygulamaları ile İnstagram'a erişim sağlamaya çalışan vatandaş kararı bekliyor.
USMEK Başkanı Aydın: “Her iki taraf da kaybediyor”
Uluslararası Sosyal Medya Kullanıcıları Derneği (USMEK) Başkanı İzzet Aydın, sosyal medya platformu Instagram’ın erişime kapatılmasını değerlendirdi. Instagram’ın sosyal etkileşime aracılık etme dışında ticari hayat için de önemli bir platform olduğuna değinen Aydın, “Instagram’a erişim engelinin haklı yönleri olsa da birçok kişiyi ve sektörü olumsuz etkiliyor. Türkiye’de Instagram kullanıcılarının sayısı 60 milyona yaklaştı. Otuz saati aşan aylık kullanım ile dünyada en çok Instagram kullanan ülke Türkiye. Instagram böyle devasa bir kullanıcı kitlesini bir anda kaybetti. Ancak bu kullanıcılar da günlük sosyal ve ticari etkileşimlerini kaybetti. Bu durumun sürdürülebilir tarafı yok. Her iki taraf da kaybediyor. Bu sebeple bir an önce orta yol bulunmalı” dedi.
“Instagram, Türkiye ile inatlaşıyor”
Instagramın katalog suçlar içeren içerikleri göz ardı ettiğini; diğer yandan devlet otoritelerinin ve medya mecralarının paylaşımlarını gerekçesiz kaldırdığını anımsatan İzzet Aydın, şunları kaydetti: “Instagram, fikir hürriyeti veya düşünce özgürlüğü gibi kavramları göz ardı ederek, adeta Türk devleti ile inatlaşıyor. Türkiye, hassasiyetlerini Instagram temsilcisine iletti. Hükümetin makul beklentilerine karşı bir direniş gözlüyoruz. Burada kimin geri adım atması gerektiği tartışılabilir; ancak Türkiye’nin kanunlarını dikkate almamakta ısrar etmek hem platforma hem de kullanıcılara zarar veriyor. Instagram’ın kullanıcı beklentilerini dikkate alarak gerekli adımları atması gerekiyor.”
Aydın, Instagram’ın çatı şirketi Meta’nın, Türk kullanıcılarının mağduriyetini giderme sorumluluğunu da hatırlattı.
“Günlük milyonlarca liralık ekonomik kayıp oluşmaya başladı”
Instagram’a erişim engelini kullanıcılar açısından da değerlendiren Aydın, uygulama üzerinden dijital pazarlama ve e-ticaret yoluyla geçimini sağlayan bireylerin de olduğunu hatırlatarak “Instagram, Türk kullanıcılar için salt bir sosyal medya mecrası değil. Dijital pazarlama ve e-ticaret ekosistemi için bir gelir kaynağı ve potansiyel müşterilerle etkileşim alanı. Girişimcilerin sipariş aldığı, grafik tasarımcıların post tasarladığı, yöresel satıcıların ürünlerini sergilediği bir vitrinden bahsediyoruz. Şimdi burada siparişler kesildi, anlaşmalar sona erdi, reklamlar durdu. Günlük milyonlarca liralık ekonomik kayıp oluşmaya başladı. Bu kullanıcıların diğer sosyal platformlarda müşteri tabanı oluşturması çok zor ve çok zaman alacak bir süreç. Tüm bunları dikkate aldığımızda tarafların bir an önce anlaşması gerekiyor. Böylece kullanıcıların dolaylı veya doğrudan zararlarına son verilmiş olacaktır” ifadelerini kullandı.
THD Başkanı Kılıç: “İnsan hakkı ihlalidir”
Tüketici Hakları Derneği (THD) Genel Başkanı Ergün Kılıç ise tüketicilerin bu durumdaki mağduriyetlerini dile getirerek, şunları söyledi; “İnstagrama erişim engeli, insan haklarından bilgi edinme hakkımıza ihlaldir. İletişimin kısıtlanmasının gerekçeleri yasalarla belirlenmeli. Yasalara aykırı durumlarla alakalı elbette kısıtlamalar olabilir ancak böylesi bir erişim engeli kabul edilebilir değil. Yine tüketicilerin ve satıcıların karşılıklı mağduriyetleri de söz konusu. Uygulama üzerinden bir alışveriş yaptığınızı düşünün, yapmış olduğunuz alışverişin güncel durumunu bilmiyorsunuz. Ne yapacağınızı bilmiyorsunuz. Belki de hayati önem taşıyan sağlık ekipmanları satın aldınız, bekliyorsunuz, erişim olmadığından para iadesi de almanız mümkün değil. Erişim engeli, tüketiciler açısından pek çok mağduriyeti farklı noktalara taşıyor.”
“Kısıtlama, e-ticarette 1,9 milyar liralık bir hacmin etkilenmesine yol açabilir!”
Tüketici Hakları Derneği olarak, uluslararası ticarette Türkiye’nin dünyayla rekabet etmesini isteyen bir duruşları olduğunu dile getiren Kılıç, “Bununla alakalı da e-ticaret gibi birtakım satış yöntemleri var. Bu alanda en çok kullanılan platformların başında Instagram geliyor. Ekonomistlerin tahminine göre Türkiye'de Instagram'a getirilen erişim kısıtlaması, e-ticarette günlük 1,9 milyar liralık bir hacmin etkilenmesine yol açabilir. Bu da ticarette büyük bir kayıp anlamına geliyor. Pek çok firma kendileri için can suyu olabilecek bir paraya erişemeyecek, belki de iflas noktasına gelenler olacak. Tüm bunlar çerçevesinde İnstagrama erişim engeli gibi bir durumun kabul edilmesi mümkün değil” dedi.
“Ülkenin tüm unsurlarını birden cezalandıran bu anlayış doğru değil”
Kılıç, daha önce Wattpad ve TikTok gibi platformlara da erişim engeli getirildiğini hatırlatarak, “Yapay zekayla birlikte tüketiciler açısından sıkıntılı durumlar olabiliyor. Bu tür aldatma ve dolandırıcılık olayları olduğu için çoğul bir anlayışla bu uygulamaların hepten kapatılıp erişim engeline tabi tutulması doğru değil. Eğer milli güvenliği sıkıntıya düşürecek bir problem varsa bu tartışılabilir ancak buna da karar verecek olan siyasi erk değil yasalardır. Çünkü biz Anayasa çerçevesinde bir aradayız. Keyfi bir anlayışla yapılan bu düzenlemeleri doğru bulmuyorum. Hukuk otoriteleri bunun doğru olmadığını dile getiriyor. Gençlerin sosyal medyayı çok iyi kullanıp bunu sosyal alanda da projelendirdiklerini düşünüyorum. Son dönemdeki birçok yasal düzenlemeye tepkilerini bu mecralardan dile getiriyorlar. Instagramın kapatılması bu açılardan da doğru değil” ifadelerini kullandı.
Yöntemin ‘erişim yasağı’ olmaması gerektiğini dile getiren Kılıç, “Tüketici, satıcı ve sağlayıcıların; ülkenin tüm unsurlarını birden cezalandıran bu anlayış doğru değil. Toptancı yargıların kimseye bir yarar sağlamayacağı aşikar” dedi.