Naz Akman / Ankara
Ülke genelinde 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlamaları devam ederken Ankara Kulübü Derneği’nde de milletvekili Şefik İnce Bey ile 23 Nisan’ın çocuk bayramı olarak ilan edilmesi için büyük mücadeleler veren, bizzat Mustafa Kemal Paşa tarafından aday gösterilerek mebus seçilen eski Ankara valilerinden Yahya Galip Kargı anısına fotoğraf sergisi açıldı. Milli mücadeleye katkılarından dolayı İstiklal Savaşı Gazisi Şeref Madalyası olan Kargı’nın ailesinin arşivinden alınan fotoğraflarla açılan sergi 3 Mayıs’a kadar Ankara Konağı Başkent Salonu'nda izlenilebilecek. Kurdele kesimiyle açılışı yapılan sergiye, Ankara Kulübü Derneği Genel Başkanı Dr. Metin Özaslan ve Ankara Kulübü Derneği Onursal Başkanı Dr. Bülent Kalıpçı ile Yahya Galip Kargı’nın torunu Emine Seher Kargı, sergiyi hazırlayan Şener Türkmenoğlu, Kargı ailesinin mensupları ve Ankara Kulübü Derneği Seymen ve Bacıerenleri ile üyeleri katıldı.
Türkmenoğlu, “Eyüp’te doğmuş büyümüş biri olarak bizlere onur verdi”
Açılış kapsamında konuşma yapan serginin düzenleyicisi, yerel tarihçi, araştırmacı yazar Şener Türkmenoğlu, Yahya Galip Kargı’nın Eyüp halkına verdiği hizmetlerin yadsınamayacak düzeyde olduğunu belirterek, “Bugün andığımız Yahya Galip Kargı, milli mücadele tarihine, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna önderlik etmiş Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı, dava arkadaşı olan büyük bir devlet adamıdır. Cumhuriyetin kuruluşu ve öncesinde Ankara vali yardımcılığı yaptığı dönemde vermiş olduğu katkılar dikkat çekmiştir. Milli mücadeleye devam eden çabası cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte taçlanmış ve hayatının son anına kadar sürmüş çok kıymetli büyük bir devlet adamıdır. Eyüp’te doğmuş büyümüş biri olarak bizlere onur vermiş olan bu büyük devlet adamını Eyüp penceresinden de anlatmak isterim. Yahya Galip Kargı, Ankara defterdarı ve yardımcısı iken devlet işleriyle uğraşırken bir yandan da Eyüp semtini unutmamış, yaklaşık 65 yıldır devam eden Eyüp sahasının gençlere kazandırılmasını sağlayan kendine ait olan toprağı bile bağışlayan bir insandır. Eyüp tarihiyle ilgilenen biri olarak 2002 yılında saygı duyduğum bu zatın ailesiyle tanışarak saklı kalmış olan başarısının ve değerinin ortaya çıkarılması için çalıştım” dedi.
Kargı, “Atatürk sevgisiyle birlikte gönlümüzün en mutena yerinde varlıklarını koruyorlar”
Ümmi Sinan Külliyesi Talip Kargı Türk Tasavvuf Musikisi Koruma ve Yaşatma Derneği Başkanı, Yahya Galip Kargı’nın torunu Seher Kargı da “Derneğimiz ve Yahya Galip Kargı ailesi adına sizleri hürmetle selamlıyorum. Cumhuriyetimizin 100. yıldönümü nedeniyle Ankara Kulübü Derneği salonunda açılan anılarla Yahya Galip Kargı fotoğraf sergisine hoş geldiniz. Sergimizin açılışı için mekanlarını bizlere sunan değerli büyüğümüz Ankara Kulübü Derneği Onursal Başkanı Bülent Kalıpçı ve Dernek Başkanı Doktor Metin Özaslan’a sonsuz şükranlarımızı sunuyoruz. 104 yıl evvel dedemiz Yahya Galip Kargı ve Şefik Bey 23 Nisan'ın bayram olarak kutlanması için meclise bir önerge veriyorlar ve önerge kabul ediliyor. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramımız kutlu olsun. Dedemiz Yahya Galip Kargı’yı görme ve beraber zaman geçirme lütfuna eremedik, büyüklerimizin anlattığı anılarla hemhâl olduk. Atatürk sevgisiyle birlikte gönlümüzün en mutena yerinde varlıklarını koruyorlar. Dedemiz Yahya Galip Kargı milli mücadelenin birlik beraberlik ruhuyla o müstesna aşkla kazanıldığını söyler. Birlik beraberliğin olduğu yerde halk tecelli eder muhteviyat ve kendini adanmışlık bizim en büyük desteğimizdir dermiş” sözlerine yer verdi.
Kalıpçı, “Ankara’da Yahya Galip’in ruhu, heyecanı ve unutulmaz hizmetleri devam ediyor”
Kargı’nın mili mücadele ve Cumhuriyet dönemlerinde yaptığı hizmetleri anımsatan Ankara Kulübü Derneği Onursal Başkanı Bülent Kalıpçı ise “Bugün, yüce Atatürk’ün emanet ettiği padişahlıktan kulluktan vatandaşlığa geçildiği ulusal egemenlik bayramımızın, tüm dünya ve ülke çocuklarına armağan ettiği çocuk bayramı ve milli egemenlik bayramı. Bugünü 27 Aralık tarihi için planladık ama valiliğin kısıtlaması nedeniyle ertelemek zorunda kaldık. Yahya Galip milli mücadele yıllarında henüz meclis açılmamışken Ankara karanlıklar içindeyken ve hatta bir kısmı Fransız ve İngiliz işgali altındayken mücadelelerde bulunmuş. Ankaralıların Vali Muhittin Paşayı çeşitli nedenlerden dolayı istememesi ve Ankara müftüsü Rıfat Börekçi’nin Yahya Galip’i Ankara valisi olarak atamasıyla yaklaşık dokuz ay boyunca Ankara valisi olarak görev yapıp kenti güvenilir hale getiriyor. 104 yıl önce bugün eski mecliste Yahya Galip’in girişimleriyle kürsü hazırlanıyor. Tam 104 yıl evvel bugünlerde Ankara’da Yahya Galip’in ruhu, heyecanı ve unutulmaz hizmetleri devam ediyor. Yüce Atatürk’ün büyüklüğünü her zaman gerek Ankaralılar gerekse tüm ulusumuz büyük bir takdirle karşılıyor. Dünyanın yetiştirdiği en büyük asker, devlet adamı. 27 Aralık 1919’da gelip 1938’de vefat eden bu kısacık ömründe yüz yıllara sığmayacak başarıları gerçekleştiren Türk milletinin kalbinde Türk bayrağı gibi dalgalanan Atatürk’ü her zaman minnetle şükranla anıyoruz” diye konuştu.
Özaslan, “Yahya Galip Ankaralılar tarafından ‘hakan’ ilan edilerek vali oluyor”
Ankara Kulübü Derneği Genel Başkanı Dr. Metin Özaslan da günün anlam ve önemine işaret ederek, “Önemli bir gün ve önemli bir sergideyiz. Bugün milli egemenliğin, gazi meclisimizin açılışının 104’üncü yıl dönümü. Yahya Galip milli mücadele tarihimiz açısından önemli bir şahsiyet. Ankara o dönemlerde 1919’dan itibaren ülkenin kaderinin belirlenmesinde önemli bir nokta haline geliyor. Özellikle Atatürk geldikten sonra Ankara Türk milletinin umudunu bağladığı, tüm dünyanın yakından takip ettiği şehir haline geliyor. Ankara’nın milli mücadeleye hazırlanması sürecinde güvenilir bir şehir olması gerekiyor dolayısıyla burada Yahya Galip’in önemli bir rolü var. O dönemler İstanbul hükümeti Damat Ferit Paşa tarafından atanan İngiliz muhibbi Vali Muhittin Paşa görevde ancak Ankara’da istenmiyor. Ankara’da isyanlar çıkıyor. Vali Muhittin Paşa Ankara’daki isyanı bastırmak için kuvvet toplamaya çalışıyor ardından yakalanarak İstanbul’a gönderiliyor. Yahya Galip Ankaralılar tarafından ‘hakan’ ilan edilerek vali oluyor. O yüzlerce Ankaralı genci hapisten çıkartıyor. Atatürk’ün gelmesi için Ankara’yı tamamen güvenilir bir yer haline getiriyor. Bu dönemde Yahya Galip’in hem Ankara’ya hem ülkenin bağımsızlık savaşına olağanüstü katkısı oluyor. Aile arşivini ilk kez bu sergi ile gösteriyoruz, bu bizim için gururdur” dedi.
Sergi açılışında Seymen ve Bacıeren gösterimi programa ayrı bir renk katarken, ilkokul öğrencisi Seymenlerin 23 Nisan vesilesiyle sergiledikleri gösteri de büyük bir beğeni topladı.
Yahya Galip Kargı Kimdir?
Yahya Galip Kargı, 1917’de Ankara defterdarlığı görevine getirildikten sonra Mustafa Kemal Paşa'yı tutuklamak için görevlendirilen Ankara valisi Muhittin Paşa'nın tutuklanarak Sivas'a gönderilmesi sonrası 1919’da Ankara vali vekili olarak görevlendiriliyor. Defterdar olarak ticaret erbabı kesimiyle ve tarikata bağlı bir kişi olarak da dini çevrelerce desteklenen Yahya Galip Kargı’nın ilk işi Muhittin Paşa'nın hapsettiği yüzlerce milliyetçi Ankaralıyı serbest bırakmak oluyor. Bu hareket Ankara halkının moralini yükseltiyor. İstanbul hükümetinin Ankara’ya vali olarak Ziya Paşa'yı tayin etmesinden sonra Heyeti Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Paşa’ya çekmiş olduğu gizli telgrafla “Biz mukadderatımızı ne böyle milletin mukadderatını bilmeyen hükümete ne de sümme tedarik gönderilecek valiye terk edemeyiz” düşüncesini bildiriyor. Ankara halkı da asıl amacının Ankara’da milli mücadeleyi engellemek olan bu tayini tanınmamak kararında olduklarını belirtiyor.
Hakan ilan ediliyor
Kargı, 15 Mayıs 1919’da İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinden sonra 26 Mayıs'ta Ankara’nın ileri gelenleri ile düzenlenen mitingde çok etkili bir konuşma yapıyor ve sonraki mitinglerin düzenlenmesinde aktif rol oynuyor. Ankara'da Kuvai Milliye faaliyetleri ve gönüllü birliklerin kurulmasında çok etkili oluyor. Ali Fuat Paşa da hatıralarında Defterdar Yahya Galip Bey'in vali vekili iken milli mücadeleye olan katkılarını övüyor. 27 Aralık 1919’dan itibaren Ankara’nın milli mücadele merkezi olmasıyla birlikte Yahya Galip Bey aktif olarak Ankara valiliği görevini üstleniyor. Tüm bu hizmetlerinden dolayı Ankara halkı tarafından kendisine “Hakan” unvanı veriliyor.
Mustafa Kemal Paşa tarafından mebus adayı gösteriliyor
Yahya Galip Kargı, 22 Ağustos 1920’de bizzat Mustafa Kemal Paşa tarafından aday gösterilerek Kırşehir mebusu seçiliyor. Kargı, vekil seçilmesinden duyduğu memnuniyeti sicil dosyasında kendi el yazısı ile “Nihayet Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ilk devresinde Kırşehir mebusu olarak intihap edildim” diyor. Mebusluk görevini TBMM’de altı dönem aktif bir şekilde sürdüren Kargı, mecliste bütçe mali konular şer’iye evkaf komisyonlarında görev yapıyor.
Girişimleriyle 23 Nisan Çocuk Bayramı ilan ediliyor
Birinci meclis döneminde özellikle taassuba karşı duruşu ile ünleniyor. Bu bağlamda Mecliste dikkat çekici konuşmalarından birisi 23 Nisan’ın ulusal bayram olması için verdiği önergeye karşı çıkan muhalif seslere cevabı oluyor. Kargı konuşmasında, “Eğer millet sizin düşünceleriniz de olsaydı bu meclis toplanmazdı, bu böyle mutlu bir gündür ki milat kurtuluş beratını o gün almıştır. İnşallah sonsuza kadar da böyle devam edecektir. Bugünü semadaki melekler bile kutluyor” diyor. Kargı ve milletvekili Şefik İnce Bey'in girişimi ile 23 Nisan Çocuk Bayramı olarak ilan ediliyor. Bunun dışında birinci dönemde mecliste Yunan mezalimi ile ilgili öğretmen ve öğrencilerin askerlikten tecilli hakkındaki kanunun işgal bölgelerinde bulunan memurların durumu ile ilgili çok sayıda görüşmelerde beyanlarda bulunuyor.
İstiklal Savaşı Gazisi Şeref Madalyası alıyor
Milli mücadeleye katkılarından dolayı İstiklal Savaşı Gazisi Şeref Madalyası ile taltif edilen Yahya Galip Kargı, 13 Mayıs 1942’de İstanbul’da vefat ediyor. Cumhuriyet tarihine adını altın harflerle yazdıran büyük devlet adamı, Eyüp’te düzenlenen devlet töreniyle Bahariye yolundaki kabrine defnediliyor. Vefatı sonrası Ankara’da Genelkurmay Başkanlığı’nın yanındaki caddeye, sitelerde Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne ve Altındağ’da bir ilköğretim okuluna Yahya Galip Kargı ismi veriliyor.