İSTANBUL (AA) - Prof. Dr. Mehmet Can Doğan, Yunus Emre Enstitüsü (YEE) tarafından düzenlenen "Cumhuriyet'in Kültürel Yüzü" konulu yaz okulunda, "Türk Edebiyatında Yenileşme Dönemi ve Yeni Türk Şiiri" başlıklı bir konferans verdi.
Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Çok Amaçlı Salon'da gerçekleştirilen etkinliğe, farklı ülkelerden YEE'de Türkçe öğrenen öğrenciler katıldı.
Etkinlikte konuşan Doğan, yenileşme dönemindeki siyasi gelişmelere dikkat çekerek, edebiyatın siyasi ve sosyolojik gelişmelerle doğrudan etkileşimde olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Doğan, Tanzimat ve Islahat fermanlarının Osmanlı'nın edebiyat anlayışını değiştirdiğini söyleyerek, "Bu fermanlarla yeni bir toplum sözleşmesi öne sürülüyor. Bu süreçle beraber sarayın kültüre, sanata bakışı değişmiştir. Sanatsal gelişmelerin yanında devletin siyasi ve ekonomik bağımsızlığı sarsılmış, toplumda hoşnutsuzluk oluşmuştur." dedi.
Yenileşme süreçlerinde şiirin her zaman önde olduğunu belirten Doğan, "Yenileşme talepleri sanat ve edebiyatta her zaman şiirle başlamıştır. Bu tarihlere kadar batılı anlamda bir hikaye anlatıcılığı veya roman anlayışı yoktu. Tuhaf olan, batıda olup bitenlerle ilgilenen birçok yazar olmasına rağmen yazarlarımız olayları geriden izliyordu." diye konuştu.
- "Türk edebiyatı vefasız bir edebiyattır"
Doğan, yenileşme sürecinde Batıya ve Fransızcaya yeni ufuk olarak bakıldığını dile getirerek, şunları kaydetti:
"Batıda şiiri bireyselleştiren, müzikle birleştiren bir anlayış varken bizde ise Servet-i Fünun'a tepki olarak Türkçe şiirler diye yeni bir ses yükseliyor. Etnik bir şey aranıyor. Milliyetçi talepler Türkçeyi ve milli şiirin göstergesi olan hece ve aruz ölçüsünü öne çıkardı. Oysa bu ölçü biçimi geride kalmıştı. Yahya Kemal, Fransa'dan döndüğünde böyle bir manzaranın içerisindeydi ve neoklasizmi öne çıkardı. Bu akım burada yeniydi ama Avrupa'ya göre eskiydi."
Türk edebiyatının önemli isimlerinden Yahya Kemal Beyatlı'nın çok güçlü bir şair olduğunun altını çizen Doğan, "Yahya Kemal, fiili fetih döneminin kapandığının farkındadır ve dil ile fethetmek istemiştir. Şiirin bir dil işi olduğunu düşünür. Dünyanın her yerinde, siyasetin belirlediği bir edebiyat rejimi kalıcı olamıyor. Zayıf ve girift kalıyor, bir yerden sonra etkisi kesiliyor. Türk edebiyatı vefasız bir edebiyattır. Bazı değerleri çok hızlı eler." değerlendirmesinde bulundu.
Etkinlik kapsamında yarın yazar Işık Öğütçü "Orhan Kemal'in Hikaye Dünyası", yazar Aykut Ertuğrul "Bir Hikayenin Peşinde", 23 Ağustos'ta ise yazar Necip Tosun "Cumhuriyetin Hikayesi", şair Adnan Özer "Cumhuriyetin 100. Yılında Türk Şiiri" başlıklı konuşmalar yapacak.
