Türkiye’de çağdaş müze anlamında önemli bir adım…

Züleyha Kandöker Yiğit
Müzelerin herkes için erişilebilir olması amacıyla yola çıkan sosyal girişim Bongo Art Project, Haziran 2022’de başlattığı çalışma kapsamında, Ankara Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonunda yer alan Türk sanatında öne çıkan sanat eserlerini erişilebilir hale getirdi. Cumhuriyet Dönemi’nden seçilen 50 sanat eserinin işaret dili çevirisi yapıldı. Hazırlıkları biten Müze, yakın bir zamanda erişime açılacak. 
Çağdaş müze anlayışı erişilebilir olsun, kapsayıcı olsun diye yola çıkan Bongo Art Project, aynı zamanda arkeolojik, tarih ve teknoloji gibi müzelerin de erişilebilir olması için bu alanlardaki tematik sözlüklere de süreç içerisinde devam edecek. Herkes için müzecilik prensibiyle işitme engelli bireyler için de bir eksiklik giderilmiş oldu. Sanat eserlerinin erişilebilir olması çağdaş müzecilik anlamında farkındalık yarattı. 
Bongo Art Project ve Hadişaret ortaklığında yürütülen projede yer alan eserlerin anlatım metinleri, alanda uzman akademisyen, işaret dili editörleri ve sanat tarihi uzmanlarınca hazırlandı. Sanat sözlüğü çalışması, 4 işitme engelli işaret dili editörü, 2 işitme engelli sanatçı, 2 işaret dili tercümanı ve 2 sanat tarihi uzmanının yürüttüğü akademik çalışmayla 6 ayda tamamlandı. Abidin Dino, İbrahim Çallı, Bedri Eyüboğlu, Osman Hamdi, Nurullah Berk gibi pek çok sanatçının eserlerinin hikâyesi işaret diline çevrildi ve tercümanlar aracılığıyla video içerikleri oluşturuldu. İşaret diliyle müze anlatımını talep eden kesimler eserlerin yanında bulunan QR kodu okutarak eserlerin hikâyesini izleyebilecek.
Türkiye’nin erişilebilir müzesi olarak tarihe geçen Ankara Resim ve Heykel Müzesi, sağır bireylerin kültür sanat içeriklerine ulaşmasına imkân sağlayacak. 
230 tane yeni terim Türk İşaret Dili’ne kazandırıldı
Müzecilik anlamında ilk olan bu proje, “İşaret Dili Sanat Terimleri Sözlüğü”nü de oluşturdu. 15 farklı bölümden oluşan müze, çağdaş sanatın farklı dönemlerini kronolojik bir şekilde anlatacak şekilde hazırlandı. Bölümlerde her dönemin öne çıkan eserleri işaret dili anlatımıyla izlenebilir hale getirildi.  230 tane yeni sanat terimi, Türk İşaret Dili sözlüğüne kazandırıldı. 
Görme engelli bireyler için de çalışma yapmıştı
Bongo Art Project, 2022’de diğer bir dezavantajlı grup olan görme engelli bireyler için de Türkiye’nin ilk müze “Eğitim ve Deneyim Alanı” girişimi ile Anadolu Medeniyetler Müzesi’ni erişilebilir hale getirmişti. Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde yapılan açılışa resmi kurum yetkilileri, sivil toplum kuruluşları (STK) görme engelli bireyler ve çok sayıda konuk katılmıştı. Küratörlerce seçilen 22 eserin üzerinde sergilendiği 12 metre uzunluğundaki stant, erişilebilirlik hassasiyetleri göz önünde tutularak tasarlanmıştı.