Delal Demir / İstanbul
Türkiye İstatistik Kurulu (TÜİK), yılın ilk enflasyon verilerini, Ocak ayında yüzde 6,70 olduğunu yıllık enflasyonun ise yüzde 64,86’ya yükseldiğini açıkladı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise aynı verilerin yüzde 9,38 ve yüzde 129,11 olduğunu bildirdi.
2024 yılı Ocak ayında engelli aylığı, engel oranı yüzde 40-69 arası olan engelli bireylere 2 bin 797.81 TL, engel oranı yüzde 70 ve üzeri olan engelli bireylere 4 bin 196,70 TL, 18 yaş altı engellilere ise 2 bin 797,81 TL oldu.
Peki engelli aylıklarına yapılan zamlar yeterli mi?
Engelli bireylerin aylıkları ile evde bakım aylıklarının yeterli olup olmadığı hakkında Engelliler Konfederasyonu Başkanı Mustafa Özsaygı ile konuştuk.
Yetersiz bulunan engelli aylıklarından dolayı vatandaşların, hayat pahalılığı ve enflasyon altında ezildiğini belirten Özsaygı, “Ardı arkası kesilmeyen zamlar ve düşük maaşlar, çok sayıda engelli aylığı ile geçinmek zorunda olan bireyi zor durumda bırakıyor” dedi.
|
OCAK 2023 |
OCAK 2024 |
DEĞİŞİM |
|
|
En Düşük Emekli Maaşı |
3.500 TL |
10.000 TL |
186% |
|
En Düşük Memur Maaşı |
12.369 TL |
34.215 TL |
177% |
|
Asgari Ücret |
8.506 TL |
17.002 TL |
100% |
|
Gazi Maaşları |
2.961 TL |
17.002 TL |
575% |
|
Engelli Aylıkları |
1.594 TL |
2.797 TL |
75% |
|
Engelli Bakım Aylıkları |
4.336 TL |
7.608 TL |
75% |
Enflasyonun en az yüzde yüz ellilerin üzerinde hissedildiğini ve artık halkın farkında olduğunu, seçimler nedeniyle Hükümetin yetersiz de olsa nefes alacakları iyileştirmeler yaptığına değinen Özsaygı, “Karşılaştırmalı tabloda görüleceği gibi, son bir yıl içinde engellilere yapılan aylık artışları, adeta onlara zulüm gibi” vurgusu yaptı.
En fazla mağduriyetin engelli bakımı alanında yaşandığına işaret eden Özsaygı, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Evde ağır engelli bireylere çoğunlukla anneleri tarafından bakılıyor. Bu nedenle bakım hizmetleri, 8 saat değil de 24 saat üzerinden verilmesi gerekiyor. Bakım veren bireylerin sosyal yaşamına ayıracak zamanı olmuyor. Evde engelli bakım aylığı, 2024 yılında 7 bin 608 TL oldu. Ancak bu ücret yetersiz.
Ayrıca evde engelli bakım hizmetinin kapsamı genişletilmeli. Bakım veren bireyler de sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmalı. Primler, SGK tarafından karşılanmalı. Evde Bakım Desteği için hak sahibi olma durumu değerlendirilirken, aile bireylerinin ortalama geliri değil, varsa bakım hizmeti alan engelli bireyin geliri dikkate alınmalı.”
“Aylıklar en az asgari ücret seviyesinde olmalı”
Çalışabilen engellilerin istihdama dahil edilmesi ve istihdamın arttırılması gerektiğini belirten Özsaygı, sözlerine şöyle devam etti:
“Bütçeden engellilere ayrılan pay, yıllardır yüzde 2’nin altında. 5 milyonu aşan toplam kamu görevlisine karşın kamuda çalışan engelli sayısının, 70 bin bandının altında kalması, bu alandaki yetersizliği açıkça gözler önüne seriyor.
2024 bütçe hedeflerinde kapsamlı bir atama planlaması olmadığını görüyoruz. Türkiye’de işgücüne katılım oranı, yüzde 53 iken engellilerin katılım oranı, yüzde 22,1’dir. Bu oran, kadın engellilerde yüzde 12,5 düzeyindedir. Bu oranlar, çalışabilir engelli bireyleri kapsamaktadır.
Engellilerin istihdamının artması ve yoksulluğunun önlenmesi amacıyla her yıl en az 10 bin atama yapılmalıdır. Engelli bireylerin daha fazla mağdur edilmemesi için temel gereksinimlerini karşılayabilecek düzenlemeler gerekiyor.”
Engelli aylığı ve evde engelli bakım aylığı çok yetersiz. Bu aylıklar en az asgari ücret seviyesinde olmalı. Bunların yanı sıra engellilere aylık bağlama kriterleri de gözden geçirilmeli. Engelli bireylerin kendi gelirleri esas alınarak hareket edilmelidir. Ama görünürde Hükümetin engellilere yönelik böyle bir niyetinin olmadığı ortadadır.”
Günümüzde kira ücretleri ve gelen zamlar düşünülünce 2 bin 797 TL olan aylığın yetersiz kaldığının altını çizen Özsaygı açıklamalarını şöyle tamamladı:
“Türkiye’nin neresine giderseniz gidin baraka tipli evlerin bile kiralarına engelli aylıklarının 2 katı bile yetmez durumdadır. Sadece çay ve simit hesabına göre bile engelli aylığının en az 4 katı gerekmektedir. Bir başka gerçeğe bakacak olursak engelli aylıkları en düşük memur maaşının yüzde 8,1 asgari ücretin ise yüzde 16’sına düşmüştür. Engelli bakım ücreti ise en düşük memur maaşının yüzde 22,3, asgari ücretin yüzde 44,7 seviyesine düşmüştür.
Seçimler yaklaşıyor. Engelli yurttaşlar ve aileleri, kendilerini görmezden gelen hükümeti seçimlerde oylarıyla ikaz edecektir. Bundan kimsenin kuşkusu olmasın.”
Ya uygun iş çıkmıyor ya da az para verip fazla çalışma isteniyor
Engelli aylığı ile geçinen Çiğdem Ö., “Engelli aylığına Ocak ayında zam geldiği söyleniyor evet ama biz o zammı göremedik ki! Aylığa gelen zam faturalarımı ödemeye yetmiyor. Sadece engelli aylığı ile geçinmek çok zor. İş aradığımızda ya kendimize uygun iş çıkmıyor ya da çok az para verip çok fazla çalışmamızı istiyorlar” diye yaşadığı mağduriyeti anlattı.
Eşinin engelinden dolayı bakıma muhtaç olduğunu, kendisinin de ona baktığı için başka işte çalışamadığını Zeynep Hanım ise şunları söyledi:
“Evimizi, eşim engelli olmadan yıllar önce almıştı. Yoksa bu devirde sadece bir bakım aylığı ile hem geçinmek hem de kira ödemek imkânsız. Oturduğum yerde en kötü evin kirası, 10 bin - 15 bin arası. Zaten engellilere verilen maaşlar ortada. Evin faturaları, mutfak masrafları derken ayın yarısında verilen aylık tükeniyor. Sonra borç ya da yardım alarak geçinmeye çalışıyoruz. Yetkililerin aylıkları tekrardan değerlendirmeleri gerektiğini düşünüyorum.”