Tezeğe geri dönüş…

Emrullah Tüzün / Bitlis
Kış mevsiminin soğuk günlerinde ısınma ihtiyacını karşılamak için kullanılan yakacakların fiyatlarının giderek yükselmesi, birçok aileyi ekonomik olarak zor durumda bırakıyor. Son zamanlarda odun ve kömür gibi geleneksel yakacaklar, enerji maliyetlerindeki artış nedeniyle çoğu köylü için el yakar hale geldi. 
Yılın yaklaşık 6 ayını kış ve soğuk havaların etkisi altında geçiren Bitlis’te özellikle köylüler yakacak maliyetlerinin yüksek olmasından dert yakınıyor. Hal böyle olunca Bitlis’e bağlı köylerde ikamet eden köylüler, alternatif yakacak arayışına girdi. Son yıllarda kent merkezilerinde tamamen kullanımından vazgeçilen tezek (kurutulmuş hayvan dışkısı), köylerde de bitme noktasına gelmişti. Ancak, kömür ve yakacak odun ton fiyatının, 10 bin liraya kadar çıkması özellikle köylerde ikamet eden vatandaşları yeniden “Tezeğe geri dönüş” yapmak zorunda bıraktı. 
Köylülerin bir kısmı, çiftliklerinde ürettikleri hayvan gübresini toplayarak tezek haline getirip evlerinde enerji olarak kullanıyor. Tezek, ekonomik olmasının yanı sıra çevre dostu bir yakıt olarak da öne çıkıyor. Köylülerin birçoğu, “Tezeğin, ısınma maliyetini önemli ölçüde düşürdüğü ve ekonomik sıkıntılarını hafiflettiğini” belirtiyor. 
Hem ekonomik çözüm hem de doğaya daha az zarar…
Yaz aylarında çeşitli aşamalardan geçirildikten sonra yaydığı koku nedeniyle çoğunlukla köylerin kırsala ya da dağ yamaçlarına istiflenen tezekler, kışın geleneksel kızaklarla imece usulü köye taşınıyor. Yazın kurutulup yakmaya hazır hale getirilen tezekler, kış boyunca ısınmada kullanılırken, bir sonraki yılın tezek hazırlığına da yine kıştan başlanılıyor. Ahırlardan toplanan büyük ve küçükbaş hayvan gübreleri, kış boyunca bir alanda toplatılıp çeşitli aşamalardan geçtikten sonra hazır hale geliyor. 
Köy sakinlerinden biri olan Cevdet Saki, odun ve kömürün ton fiyatının 10 liraya kadar çıkmasının zorunlu olarak kendilerini yeniden tezek kullanmaya mecbur bıraktığına dikkat çekti. Isınma maliyetlerinin her geçen gün daha da arttığına işaret eden Saki, bunun geliri olmayan köylüleri en çok etkilediğini belirtip şunları söyledi:
“Eskiden atalarımızın kullandığı bu ısınma yöntemine zorunlu olarak geri dönüş yaptık. Bu da hem bize ekonomik bir çözüm sunuyor hem de doğaya daha az zarar veriyoruz. Bugün 1 ton kömür kalitesine göre 15 bin liraya kadar, 1 ton yakacak odun 8-10 bin liraya kadar çıkabiliyor. Hal böyle olunca bazen eski geleneksel yollara başvurmak zorunlu hale geliyor.” 
Ekonomik bir alternatif olarak gördükleri tezeğin, aile bütçelerine önemli bir katkı sağladığını vurgulayan Dilaver Çetin ise şöyle konuştu:
“Odun ve kömür fiyatları inanılmaz derecede yükseldi. Tezek kullanmak hem bize ekonomik bir nefes aldırıyor hem de çiftliklerimizdeki hayvan gübresini değerlendirmemizi sağlıyor. Kömür ya da odun almaya gücümüz yok. Bitlis’te nerden baksanız 6 ay kış sürüyor. Bu da ayrı bir maliyet demek. Köylerin birçoğunda neredeyse tezek bitmişti. Ancak artan ısınma maliyetleri sebebiyle birçok aile ısınmada yeniden tezek kullanmak zorunda kaldı. Yazın köy kırsalına ya da dağ yamaçlarına kurumak üzere istiflediğimiz tezekleri bu dönemlerde, köylülerle yardımlaşarak kızaklarla köye taşıyoruz. Kışın ise bir sonraki yılın tezek hazırlığını yapıyoruz. Bu yıl da kış uzun ve çetin geçecek gibi görünüyor. Allah yardımcımız olsun.”