Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yer alan "Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu" başlıklı analiz yayınlandı. TCMB çalışanları Uzman Ahmet Duhan Yassa ve Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş tarafından hazırlandı.
Analize göre, enflasyon beklentilerindeki değişim beklentileri fiyatlarda yeniden bir artışa yol açıyor. Araştırmada belirtilen sonuçlar şu şekilde açıklandı:
"Özellikle gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışları hanehalkının enflasyon beklentisini daha da yukarı taşıyabiliyor. Diğer yandan, yüksek enflasyon beklentileri de gerçekleşen enflasyonun belirleyicisi konumunda. Hanehalkı enflasyon beklentisi, tüketim eğilimini artırıcı bir unsur olarak mal ve hizmet enflasyonunu talep yönüyle etkileyebiliyor. Öte yandan, beklenen ve gerçekleşen enflasyon arasındaki bu iki yönlü ilişki, hanehalkının bazı hizmetleri arz eden kesim olması nedeniyle talebin yanı sıra arz yönlü etkileri de yansıtıyor. Örneğin, hanehalkları, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetinde yer alan ev içi hizmetler, kuaförlük ve fotoğrafçılık gibi hizmetleri doğrudan sunarak bu kalemlerin fiyatlarını belirleme gücüne sahip. Dolayısıyla, hanehalkı enflasyon beklentisi ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki ilişkide arz yönlü faktörler de etkili olabilir."
Fiyat artışındaki ayrışma enflasyon beklentileriyle yakından ilişkili
2020 Ocak-2024 Kasım döneminde, hanehalkının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksinin genel TÜFE'ye kıyasla yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine kıyasla da yaklaşık yüzde 11 daha fazla artmış durumda olduğu belirtilen analizde, "Daha detaylı incelendiğinde ise fiyat artışındaki bu ayrışmanın hanehalkı enflasyon beklentileriyle yakından ilişkili olduğu görülüyor." değerlendirmesine yer verildi.
42 baz puanlık bir aylık enflasyon artışı
Analizde, regresyon sonuçlarına göre, hanehalkıyla piyasa enflasyon beklentisi arasındaki farkta yüzde 10'luk bir artışı takiben, bir sonraki ayda bu kesim tarafından sunulan hizmetlerde diğer tüm ürünlere (TÜFE) kıyasla 0,42 puan yani 42 baz puanlık bir aylık enflasyon artışı olduğunun görüldüğü aktarılarak, şunlar kaydedildi:
"Ayrıca, elde edilen sonuçlar bu ilişkinin sadece ücret artış dönemlerine özgü olmadığını da gösteriyor. Ücret artışının yaşandığı dönemler hariç tutulduğunda, enflasyon beklentilerinde meydana gelen yüzde 10'luk bir bozulma, bir sonraki ayda söz konusu hizmetlerde diğer tüm ürünlere kıyasla 24 baz puanlık bir aylık enflasyon artışını ima ediyor. Bu ilişki sadece hizmet ürünlerine kıyasla ele alındığında ise aylık 19 baz puanlık bir enflasyona işaret ediyor.