Sporun sosyolojik temelleri

Artun TALAY Günümüzün spor anlayışı geçmiş dönemlerde olduğu gibi, üretim ve sınıf ilişkilerinin etkisinde gelişmektedir. Büyük ve gelişmiş şirketler spor üzerinden ekonomik ve ticari hamleler yapmakta, sadece sportif ürünler üreten ve satan firmalar değil, tüm sektörlerden firmalar sporla ilişki kurmaktadır. Egemen sınıfların dışında kalan diğer toplum kesimlerinin sporla tam anlamıyla buluşabilmeleri, modern spor faaliyetleri ile mümkün olmuştur. Modern toplumun gelişim evrelerinde sportif faaliyetlerde çeşitlenmiş ve egemen sınıfların ilgi alanındaki birçok sportif uğraşı zamanla işçi sınıfı ve diğer toplumsal katmanlar tarafından da uygulanmaya başlamıştır. Spor, modern toplum yaşantımızda sınıfsal ve toplumsal katman olarak ayırıcı işlevini sürdürmektedir. Egemen sınıflarda diğer sınıf ve toplum katmanlarının da kullanılan sportif uygulamalar yerine, ağırlıklı olarak golf, yelken gibi yeni sportif uygulamalar da öne çıkartılmaktadır. Böylece sınıf ayrımı bilinçli bir biçimde sürdürülmektedir. Spor dallarının geçmişine yönelik yapılan incelemeler; günümüz spor anlayışının temellerini anlamak açısından önemli ip uçlarını da ortaya koymaktadır. Genel bir yaklaşımla özetlersek; Spor faaliyetleri ,toplumsal tarihin her döneminde üretim ilişkileri ve egemen sınıfın sosyal rolü ile doğru orantılı olarak gelişme göstermiştir. Ortaçağ toplumunda aristokrasi, ağırlıklı olarak toplumu korumak için kullanılan askeri alıştırmaları, sporsal faaliyet olarak kullanmıştır. İlk spor kulübü: 18. yüzyılda İngiltere’de, Marrylebone kriket kulübü adıyla kurulmuştur. İlk organize lig düzenlemesi ise 19.yüzyılda beysbol ligi olarak Amerika’da gerçekleştirilmiştir. Günümüzde ise spor devletler tarafından hem rekabet unsuru, hem de ideolojik meşrulaştırma aracı olarak kullanılmasının yanı sıra, sorunlu toplumsal dönemlerde kitlesel ilginin başka alanlara yönlendirildiği bir duyarsızlaştırma aracı olarak da kullanılmaktadır. Yazımda görüşlerinden yararlandığım Veli Ozan Çakır’ın «Sporun Sosyolojik Temelleri» kitabı ayrıntılı bilgilendirmeler için kullanılabilir.