ANKARA (AA) - ŞADUMAN TÜRKAY - Muğla'da 2019'da yaralı bulunan, tedavisinin ardından mavi sulara bırakılan ve 4 yılda 24 bin 912 kilometre yol kateden deniz kaplumbağası Tuba'dan, takip donanımının pili bittiği için 3 aydır sinyal alınamıyor. Deniz Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska, Tuba'nın Malta kıyılarından Türkiye'ye yöneldiğini ve mayısta Dalyan'da yuva yapmasını beklediklerini söyledi.
DEKAMER görevlilerince yaralı bulunan ve tedavisinin ardından 28 Ağustos 2019'da uydu cihazı takılarak denize bırakılan deniz kaplumbağası "Tuba", bu süreçte 24 bin 912 kilometre katetti.
25-30 yaşlarındaki caretta caretta, uydu takip cihazıyla Türkiye'den Adriyatik'e kadar izlenen ilk deniz kaplumbağası oldu.
Göç, beslenme ve kış alanlarının belirlenmesi için takip edilen caretta caretta Tuba'nın, kumsala ya da başka yönlere nasıl yöneldiği, akıntının yönünden nasıl etkilendiği 4 yıl boyunca izlendi.
- 3 ay önce sinyali kesildi
Dalyan İztuzu Plajı'ndan kumsala bırakıldıktan sonra 2 ayını Marmaris açıklarında geçiren, daha sonra bir ayda Yunanistan'a ulaşan Tuba, Malta, İtalya, Bosna-Hersek, Arnavutluk, Karadağ ve Hırvatistan kıyılarına uğrayarak Adriyatik'ten veri ulaştırmaya devam ederken 3 ay önce sinyal kesildi.
AA muhabirine açıklama yapan DEKAMER Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska, sadece Türkiye'de değil, dünyada da tanınan Tuba'nın, 4 yıl kadar uzun süredir takip edilen tek kaplumbağa olduğunu anlattı.
Yakup Kaska, "Cep telefonuyla çok konuşuruz, pili çabuk biter, bazen konuşmayınca 3 gün sürer, Tuba'nın pilinin ömrü de 4 yıl sürdü. Bu süreç içerisinde Tuba'dan haber aldık, ancak pili bittiği için de yaklaşık 3 aydır maalesef sinyal alınamıyor. Bu kaplumbağanın 4 yıl boyunca dakika dakika nerelerde dolaştığının bilgisi şu an dünyada başka hiçbir yerde yok." dedi.
Tuba'nın tekrar doğduğu kumsala yuva yapmak için geleceğini kaydeden Kaska, geldiğinde tekrar verici takılarak takibine devam edileceğini bildirdi.
DEKAMER Başkanı Kaska, "Bu yaz Dalyan kumsalında Tuba'yı tekrar yuva yaparken görebilmeyi çok ümit ediyoruz. Eğer ki bu kaplumbağamızı yuva yaptıktan sonra tekrar bir uydu cihazıyla takip edersek, bu dünya için ilk kez bir deniz kaplumbağasının 2 defa izlenmesi anlamına gelecek, böyle bir canlı şu an dünyada maalesef yok." diye konuştu.
Prof. Dr. Kaska, Tuba'nın 4 yıl boyunca kumsala uğramamış olmasından 500-600 civarında yumurta geliştirdiğini tahmin ettiklerini belirtti.
- "Malta'dan Türkiye'ye gelmesi bekleniyor"
Kaska, "4 yıl boyunca yumurtalarını geliştirdi. Her yıl gelip gitmiş olsa bir sürü enerji yakacak, yüz yumurtanın belki 20'si enerjide gitmiş olacak. Kaplumbağaların böyle enerji tasarruf modülünde de bir üreme yetenekleri olduğunu da belirtmek isterim." dedi.
Prof. Dr. Yakup Kaska, Tuba'dan en son İtalya'dan sinyal alındığını belirterek, "En son Adriyatik'ten İtalya'nın çizmesinin aşağısına doğru indi ve o bölgede sinyal kesildi. Yani Adriyatik denizinden, İtalya'nın kuzeyinden, Arnavutluk'tan aşağıya doğru indi. Malta tarafından bize doğru geliyordur diye tahmin ediyoruz. Bütün dünya Tuba'nın tekrar yuva yapmasını ve Dalyan'a dönmesini bekliyor, onu merak ediyor."diye konuştu.
Kabuğunun arkasında pervane kesiği bulunan Tuba'yı tedavi sonrasında doğaya bıraktıklarını hatırlatan Kaska, şöyle devam etti:
"Ürettiği yumurtaları ikişer hafta arayla 3-5 yuvaya dağıtmasını dört gözle bekliyoruz. Bugünlerde kaplumbağalarımız sahile yakın suların ısınmasıyla çiftleşmeye başladı. Her çiftleşmeden sonra da yaklaşık iki hafta süreyle yumurtanın kabuğunu yapıyorlar, dolayısıyla bu da yaklaşık iki hafta sürüyor. Ben öyle tahmin ediyorum ki nisan ortalarında çiftleşmek için gelen kaplumbağalar, mayıs başlarında yumurtlamaya başlayacaklar ve ondan sonra da ikişer hafta arayla yuva yapacaklar. Yani mayıstan temmuz ortalarına kadar yuva yapacaklar. Tuba'nın da bunlardan biri olmasını dört gözle bekliyoruz."
- "Güzel İzmir" Mısır'dan sinyal gönderiyor
İmkanları ölçüsünde veya sponsor firma ve kuruluşların destekleriyle kaplumbağaları izleyebildiklerini anlatan Yakup Kaska, "Bu çerçevede Lansinoh isimli kaplumbağayı tedavi sonrası denize yolladık, şu an Akdeniz'in ortalarında dolaşıyor. 688 kilometre yol aldı." dedi.
24 Mart 2023'te İzmir'den DEKAMER'e getirilen ve "Güzel İzmir" adı verilen yaralı kaplumbağayı da Kuşadası'ndan denize bıraktıklarını söyleyen Prof. Dr. Kaska, şu bilgileri verdi:
"Mısır civarına doğru dolaşan rotasını şu an takip ediyoruz. 2003 kilometre yol aldı. Bu kaplumbağalar bu yaz tekrar yuva yapmak için gelmeyecekler. Çünkü uzaktalar. Bu yönüyle bir kaplumbağanın kaç yılda bir yuva yaptığını Tuba'da öğrendik. Uydu takip cihazı sayesinde 'yazları nerede, kışları nerede dolaşıyor' bu tip bilgileri elde etmiş oluyoruz."
