Erva Gün
Profesyonel ve amatör yazarların hikayelerini yayınlayabildiği Kanada merkezli bir platform olan Wattpad’e 12 Temmuz’da erişim engeli getirildi. Türkiye, dünya genelinde aylık 90 milyondan fazla okuyucuya sahip olan platforma erişim engeli getiren ilk ülke oldu. Wattpad, gençlere okuma ve yazma pratiklerinde teşvik edici bir ortam sunmasıyla öne çıkıyordu. Ülkemizde Büşra Küçük’ün yazdığı ve kitap olarak basılan ‘Kötü Çocuk’, Sümmeye Koç’un ‘Hercai’ romanının dizi olması platformun erişilebilirlik ve popülerliği açısından bilinen örnekler arasında yer aldı.
Erişim engeli, platform kullanıcıları ve sosyal medyada ‘sansür’ ve ‘ifade özgürlüğünün kısıtlanması’ şeklinde yorumlanırken resmi makamlardan ilk açıklama Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Aktaş’tan geldi.
Bakan Aktaş, katıldığı televizyon programında Wattpad’in Türkiye’de temsilciliği olmadığını, bu sebeple şikâyet etmek için muhatap bulamadıklarını açıkladı. Aktaş, bu nedenle platform için erişim engeli getirilme talebinde bulunduklarını söyleyerek bu kararın ardından ailelerin kendilerine teşekkür ettiğini ifade etti.
Türkiye Yayıncılar Birliği, PEN Türkiye ve Türkiye Yazarlar Sendikası tarafından yapılan ortak açıklamada platformun kullanım açısından Türkiye’nin dünyada 3. sırada yer aldığı belirtilirken gençlerin yazma ve okuma deneyimi açısından önemine vurgu yapıldı. Açıklamada, “İfade özgürlüğü ve bununla gelen okuma ve yayınlama özgürlükleri, demokratik toplum olmanın en belirleyici etkenlerindendir” denilerek kısıtlamaların, gençlerin özgür ve özgüvenli düşünmelerine engel olduğu belirtildi.
CHP’den araştırma önergesi
CHP Mersin Milletvekili Talat Dinçer, “yazmak bir tutku, okumak bir serüvendir” diyerek TBMM’ye Meclis Araştırma Önergesi verdiklerini duyurdu. Önergede, Wattpad’de birçok ünlü eserin bulunduğu, buradan alınan hikayelerin günümüzde filmlere, dizilere konu olan eserler barındırdığı da aktarılarak, “Birçok yasak ve zararlı görsel yayınlar içeren sitelerde bir kısıtlama yapılmayıp hatta üyelik adı altında ücretli olarak istenilen görüntü ve konulara ulaşılabilirken, yazı ve okuma içerikli bu site neden kapatıldı? Yüzlerce kişi bu sorunun cevabını bekliyor” denildi.
“Çocuklarımız, gençlerimiz önceliğimiz ve geleceğimizdir. Onları yasaklarla değil gerçeklerle aydınlatmalıyız” denilen önergede “Anayasanın 98’nci, TBMM İçtüzüğü’nün de 104 ve 105’nci maddeleri gereğince” Wattpad’in kapatılmasının nedenlerinin araştırılması teklif edildi.
“Platformun engellenmesi ifade özgürlüğünün ihlalidir”
İfade Özgürlüğü Derneği’nin (İFÖD) kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz, 24 Saat’e yaptığı değerlendirmede Anayasa Mahkemesi’nin bugüne kadar Twitter, Youtube, Vikipedi ve Ekşi Sözlük plaformlarının engellenmesi ile ilgili ifade özgürlüğü kararı verdiğini vurguladı. Yaman, Wattpad’in diğer platformlardan farkı olmadığını belirterek, “Dünya genelinde 75 farklı dilde 90 milyon kullanıcısı olan bir platformunun anlamsız bir şekilde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının talebi üzerine topyekûn engellenmesi de Anayasa'nın 26. maddesiyle korunma altında olan ifade özgürlüğünün ihlalidir” dedi.
Yaman, kullanıcı sıfatı ile itirazda bulunduğunu söyleyerek, “Aile Bakanlığı ise keyfi bir şekilde gençler ve yetişkinler dahil tüm vatandaşların Wattpad üzerinde okuma ve yazma hakkına ağır bir müdahalede bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesi'nin yerleşik içtihadına rağmen Ankara 10. Sulh Ceza Hakimliği'nin bu kararı vermesine de hayret ediyorum. Yüksek mahkeme kararlarını nasıl bu şekilde tanımaz ve göz ardı edebilirsiniz ki? Hakimliğin sorumluluğu sadece Yasa metnine bakmak mı?” ifadelerini kullandı. Anayasa Mahkemesi kararlarının oldukça açık olduğunu belirten Yaman, “Sadece okumak gerekiyor. Kaldı ki bu platformda yayınlanan bazı eserler sonradan kitap olarak basılıyor, çok sayıda film ve televizyon dizisine de konu olabiliyor. Okuma kültürünün desteklenmesi gerekirken kösteklenmesi çok yanlış bir uygulama ve politika” şeklinde konuştu.
Wattpad yazarları erişim engeli kararı hakkında ne düşünüyor?
Wattpad yazarı ve ‘Kutlu Olsun’ kitabı raflarda yerini alan Ayça T.K., erişim engeli kararına ilişkin 24 Saat’e konuştu.
Geniş bir kitleye hitap eden platformun çeşitli görüşten insanı barındırdığını belirten Ayça, farklı tarzlarda içeriklerin ön yargıya neden olduğunu dile getirdi. Yasakların hiçbir zaman çözüm getirmediğini aktaran Ayça, “Sadece Wattpad için de söylemiyorum bunu. Her uygulamada uygunsuz içerik paylaşımı söz konusu ve biz hepsini kapatırsak aslında hiçbir çözüme ulaşamayız. Teknoloji çağında yaşıyoruz. Böyle bir dönemde dünyanın her bölgesinde erişimin açık olduğu Wattpad’in benim ülkemde kapalı olmasını kabul edemiyorum” dedi.
“Biz sadece yazmak, hayallerimizi paylaşmak, özgürce okumak istiyoruz”
Ayça, Wattpad’in benzeri platformlar arasında en çok kullanıcıya sahip olan uygulama olduğunu ve bu yüzden burada keşfedilme şansınızın diğer platformlara oranla daha yüksek olduğunu söyledi. Birçok yayınevinin Wattpad hesabı olduğunu belirten Ayça, “Yayınevleri, Wattpad’de yazılmaya başlayan kurguları bünyesine alarak basıyor ve raflarda yerini almasını sağlıyor. Bir zamanlar o kitaplara bakarak kendi kitabımı da orada görmeyi hayal ediyordum ve bana bu imkânı sağlayan Wattpad’di” ifadelerini kullandı.
Erişim engelinin yazar adaylarının hevesini kırdığını aktaran Ayça, “Emek verdikleri platforma erişemiyorlar ve kimsenin sıfırdan başlayacak hevesi yok. Başlasak bile aynısını yaşamayacağımız ne malum? O platforma da erişim engeli gelebilir. Biz sadece yazmak, hayallerimizi paylaşmak, özgürce okumak istiyoruz” dedi.
“Yazarlar yarattıkları evrene daha çok sarıldı”
Wattpad’de yazar olan Esra (takipçilerin bildiği ismiyle; esaturk), 24 Saat’e yaptığı değerlendirmede erişim engelinin çözüm olmadığını vurguladı. İçerik kontrolü, içerik düzenlemesi ya da yaş sınırı talebi gibi düzenlemeler yapılabilecekken yapılmadığını dile getiren Esra, sansür uygulamasının yanlış bir karar olduğunu söyledi.
Sansürün her zaman ilgi çektiğini aktaran Esra, “Bir dönem Twitter’a da erişim engeli gelmişti ve o engelden sonra Twitter’ın aktif kullanıcı sayısı artmıştı. Bu mantıkla bakacak olursak bu engelin Wattpad kullanıcı sayısında zamanla artışa sebep olacağından eminim” şeklinde konuştu. Birçok yazarın bu engelden sonra yarattıkları evrene daha çok sarıldığını söyleyen Esra, “Bunu sosyal medyanın birçok alanında görüyorum. Bilemiyorum, belki bu yasak insanların hayal dünyasını ya da yazma arzusunu kamçılamış bile olabilir” ifadelerini kullandı.
