İsmail Ersan - Yalova
Ekonomik krizin etkisi halkı her geçen gün daha da etkiliyor. Market market, pazar pazar gezen vatandaşın buna rağmen poşeti her gün daha da az doluyor. İnce eleyip sık dokuyan vatandaş, Ramazan sofrasına bir lokma koymak için hesap yapmak zorunda kalıyor.
Bu yılın ilk orucu, 11 Mart 2024’te tutuldu. Sahura kalkıldı, iftar yapıldı. Ancak asgari ücretli, emekli ve işçi, önceki yıllarda sofrasına koyduğu çoğu ürüne yer vermeden Ramazan’ı karşıladı. Bu yıl iftar sofraları için yapılacak mutfak alışverişi, 2023 yılının Ramazan ayında yapılan alışverişlere göre daha da pahalandı. Ramazan alışverişinde ürünlerin en düşük fiyatları baz alındığında bu yıl, 300 gramlık ramazan pidesi, 10 TL’den 18 TL’ye; ekmek 5 TL’den 8 TL’ye; 1 kilo kırmızı et 240 TL’den 550 TL’ye; 1 litre zeytinyağı 70 TL’den 290 TL’ye ve 1 kilo hurma 200 TL’den 350 TL’ye yükseldi.
Yalova’da şarküteri işletmecisi Cahit Özkanlı, gıda ticaretiyle uğraşan Erdem Yılmaz, Emekli Ahmet Kısa ve Nermin Güneş ile Ramazan sofralarını konuştuk.
“Vatandaş ürün almaktan çok fiyat soruyor” 
Yalova’da şarküteri işletmecisi Cahit Özkanlı, ülke tarihinin en pahalı Ramazanlarından birini yaşadıklarına dikkati çekti. Her geçen yılın, bir önceki yılı arattığını ifade eden Özkanlı, şunları söyledi:
“Geçen yıldan bu yana peynire, yüzde yüzün üzerinde zam geldi. Geçen yıl en düşük fiyatlı 80 lira civarında verdiğimiz peynirin bugün ortalaması 180 lira. Yumurta fiyatları bir yıl içinde yüzde 100’den fazla artarken zeytin fiyatları da yüzde 150 arttı. Kasap sucuğu fiyatları markalara göre bin liraya kadar çıkıyor. 400-450 lira arasında da sucuklar var. Tabi büyük marketlerde daha ucuza da sucuk bulunabiliyor. Yani Ramazan’da yenilecek sucuğun ortalama kilo fiyatı, 500 lira. 500 liraya da vatandaş nasıl alıp yesin. Geçen yıl vatandaşın alım gücü daha fazlaydı. Bu yıl satışlarımızda düşüş epeyce oldu. Vatandaş ürün almaktan çok fiyat soruyor. Öyle tahmin ediyorum ki bu yıl, en pahalı Ramazanlardan birini yaşıyoruz.”
“Ramazan, artık çok lüks oldu”
Gıda ticaretiyle uğraşan Erdem Yılmaz, gıda fiyatlarındaki artışı vurgulayıp özellikle sahurda tüketilen ürünlerin pahalandığını belirterek şöyle konuştu:
“Her ay farklı gruptaki ürünlere zam geliyor. Ramazan’da en çok tüketilen besinlerden zeytin ve hurma. Zaten Ramazan öncesinde de ürünlerin fiyatları her ay değişmeye başlamıştı. Bu ay en çok kuru üzüm, zeytin ve hurmaya zam geldi.
Şu an 500 gramlık zeytinin fiyatı, 85-95 liraya kadar çıkıyor. 250 gramlık hurma, 70 lira. Daha pahalıları da var. Vatandaş, bu yıl hurma almıyor. Daha çok temel gıda maddeleri almaya çalışıyor. Yani sucuk, pastırma, peynir lüks oldu. 1 kg çay 165 lira, 1 paket makarna 17 lira, 2,5 kilo pirinç 135 lira 1 kg nohut 53 lira, 250 gam hurma 65 liradan satıyoruz. Ramazan, artık çok lüks oldu.”
Ramazan kolilerinin hesaplı olduğunun altını çizen Yılmaz, “Fiyatlara bakıldığında en ucuzu yine ramazan kolileri. Ancak onu da vatandaş tek kalemde alamıyor. En ucuz koli, 300 lira civarında. Eskiden Ramazan’a haftalar kala koli siparişi alıyorduk bu Ramazan koli hazırlatan çok olmadı.”
“Kilo ile alma devri bitti”
Her geçen gün geçinmenin daha zorlaştığını, alım gücünün daha da düştüğünü anlatan Emekli Ahmet Kısa şunları söyledi:
“Daha önce Ramazan alışverişini günler öncesinden yapardım. Bu yıl, birçok üründen feragat ettim. Çünkü her şey ateş pahası. Aldığım emekli maaşı belli, zamlanan ürünler belli. Artık öyle kilo ile alma devri bitti. Gramla alacağız. Geçen sene pastırma alabiliyordum bu sene almayacağım. Bu Ramazan’da ekstra lüksüm hurma almak oldu. Kaşar sucuk kahvaltılık malzemeye hiç yanaşılmıyor.”
Vatandaşlara bir de uyarıda bulunan Kısa, Ramazan kolileri alınacaksa ürünlerin tarihlerine mutlaka bakılması gerektiğini belirtti.
“İftarımızı açacak hurma bile alamayacak duruma geldik”
Eşiyle birlikte çarşıda alışverişe çıkan Nermin Güneş, artan fiyatlar nedeniyle her yıl Ramazan ayında aldıkları çoğu ürünü bu yıl alamadıklarını söyleyerek şöyle devam etti:
“Geçmiş yıllarda sofralarımızdan eksik etmediğim peynir, zeytin, hurma gibi iftariyeliklere bu yıl çok fazla yer veremeyeceğim. Bir dilimi 25 lira olan pastırmayı ise muhtemelen hiç alamayacağım. İnanın markete gittim domates alacaktım kilosu 40 TL, alamadım. Bu yaşıma geldim bu kadar pahalılık görmedim. Normalde Ramazan geldiğinde hurma, güllaç, pastırma gibi ürünleri rahat zorlanmadan alabiliyorduk. İnanın iftarımızı açacak hurma bile alamayacak duruma geldik. Önceden dışarda iftar yapabiliyorduk bu Ramazanda artık dışarıda iftar açmak bir lüks.”
