Cemre Polat
Okulların açılmasına sayılı günler kala, öğrencilerin yeni döneme adaptasyon süreçleri ve bu süreçte yaşadıkları psikolojik zorluklar yeniden gündeme geliyor. Uzman Psikolojik Danışman Enes Samet Avcı ile Türkiye'deki okullarda psikolojik danışmanlık hizmetlerinin gerekliliği, bu hizmetlerin yetersiz kaldığı durumlarda öğrenciler üzerindeki etkileri ve okullarda rehberlik imkânlarının durumu üzerine konuştuk.
Ayrıca, üniversitelerde verilen psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği, öğrencilere bu hizmetlere erişim imkânlarının artırılması ve üniversite yurtlarında istihdam edilen “manevi danışmanlar” ile psikolojik danışmanlık hizmetleri arasındaki farkları ele aldık. Avcı, yeni okul dönemine hazırlık sürecinde ebeveynlerin rolü ve çocukların psikolojik durumlarını desteklemek için alınabilecek önlemler hakkında önerilerde bulundu…
"HER ÖĞRENCİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK HİZMETİNE ULAŞAMIYOR"
Okullarda psikolojik danışmanlık hizmetine ne ölçüde ihtiyaç duyuluyor? Bu hizmetin eksikliğinde öğrenciler nasıl etkileniyor? Her okulda rehberlik imkanı var mı?
Okul psikolojik danışmanlığı, öğrencinin; kişisel, sosyal, psikolojik olarak koruyucu, önleyici ve iyi oluşuna katkı sağlayan, akademik başarısını destekleyen bir hizmet alanıdır. Bu hizmetle beraber aileleri doğru yönlendirmede; öğetmen, öğrenci ve ebeveyn koordinasyonunu sağlayan bir yönü de vardır.
Bakanlığımız bünyesinde çalışan psikolojik danışmanlar, bulunmuş oldukları bölgedeki okullara bu hizmeti taşımaktadır fakat üzülerek söylüyorum ki böyle kıymetli bir hizmete norm düzenlemesi getirilmediği ve mevcut açık kapatılmadığı için ulaşamayan öğrenci, veli ve öğretmenlerimiz var. Her okula psikolojik danışman ataması yapılmasının önemini ifade etmek istiyorum.
“HER YENİ DÖNEMDE TÜM ÖĞRENCİLERİ KAPSAYAN BİR ORYANTASYON SÜRECİ OLMALI”
Öğrencilerin yeni döneme başlarken yaşadıkları zorluklarla başa çıkabilmeleri için önerileriniz olur mu? Adaptasyon süreçlerinde psikolojik yardım almaları gerekli mi?
Öğrenciler için her yeni dönem okula adaptasyon süreci olarak değerlendirilebilir. Sadece ilkokula, liseye ve üniversiteye yeni başlayacak öğrencilerden ziyade tüm öğrencileri kapsayacak bir oryantasyon süreci olması gerekir.
Yaz tatilinin uzun süre olması ve çocuğun öğrencilik rolünden uzaklaşması ile tatil bittiğinde tekrardan bunun gerekliliklerini yapması ilk aşamada hem öğrenci ve dolayısıyla veliler için de zorlayıcı olmakta. Özellikle yaz tatilinde öğrencilerin öğrencilik rollerini hatırlatacak aktivite, etkinlik veya hazırlıkların olmasının bu süreç için daha sağlıklı olacağı kanaatindeyim.
Bu konuda ebeveynlere vereceğiniz öneriler nelerdir?
Ebeveynlerin öğretmen-öğrenci-veli bağında önemli bir yere sahip olduklarını unutmayarak bu koordinasyonu sağlayan okul psikolojik danışmanlarından destek almaları gerekir. Bu hizmetle birlikte okul içi ve okul dışı tüm alanlarda öğrencinin kişisel sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılayabileceklerdir. Son olarak çocuğuna iyi gelmek isteyen bir ebeveynin önce kendi iyi oluşunu sağlaması gerektiğini vurgulamak isterim.
“DİJİTAL DÜNYA DAVRANIŞ BOZUKLUKLARINI ARTIRIYOR”
İnternet kullanımındaki artış çocukları olumsuz yönde etkiliyor mu? Bu sebeple gelişen davranış değişiklikleri danışmanlık ihtiyacını artırmış olabilir mi?
Okullarda koruyucu, önleyici ve iyileştirici psikolojik danışma hizmetinin verilmesinin kıymeti son zamanlarda yaşanan olumsuz olaylarla birlikte daha da anlaşılır hale geldi.
Deprem ve sel gibi felaketler, bulaşıcı hastalıklar gibi sağlıksal tehditler ve dört bir yanı savaş olan güzel ülkemizin insanları tüm bu olumsuzluklardan muzdaripler. Dolayısıyla bu noktada çocukların da psikolojik olarak etkilenmeleri kaçınılmaz.
Ayrıca akran zorbalığıyla beraber okul içi ve okul dışı fiziksel ve psikolojik şiddet, çağımızın en büyük problemlerinden biri haline geldi. Bu zorbalığa uğrayan, uğratan ve şahit olan her birey psikolojik olarak yıpranmaktadır.
Dijitalleşen dünyada dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öfke problemi, dürtüsellik, sosyal fobi ve uyumsuz davranışlar arttı. Bu kaygı ve strese dayalı durumların psikolojik danışman eşliğinde müdahele edilebilir bir noktada olması gerekmektedir. Bu noktada öğretmen ve velinin bu hizmete ulaşılabilirlik açısından önemli bir noktada olduğu söylenebilir. Dijital dünya kişinin nörolojik olarak da olumsuz etkilenmesine sebebiyet verir.
Üniversitelerde verilen psikolojik danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği konusunda ne düşünüyorsunuz? Öğrencilerin bu hizmetlere erişimi nasıl artırılabilir?
Özellikle bir psikolojik danışmana düşen öğrenci sayısı oldukça fazla olduğu için uzmanlarımızın ulaştığı öğrenci sayısı düşük olabiliyor. Bunun dışında psikolojik danışma ve rehberlik servislerinin fiziki koşulları da önem arz etmektedir.
Üniversitelerde bulunan psikolojik danışma ve rehberlik merkezlerindeki istihdamın artırılması, ulaşılabilirliğin iyileştirilmesi verilen hizmetin kıymetini artıracaktır.
“MANEVİ DANIŞMANLAR BİREYİN RUH SAĞLIĞINA ZARAR VEREBİLİR”
Üniversite yurtlarında "manevi danışman" adı altında dini görevlilerin çalıştırılması hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu uygulamanın öğrenciler üzerindeki etkileri neler olabilir?
Manevi danışman, yetkinlik ve yeterlilik alanı içerisinde kişinin manevi iyi oluşuna katkı sağlayabilir fakat “manevi danışmanlık” adı altında çalışan kişilerin alan istismarına girerek yetkinliklerinin dışına çıkmaları maalesef bireyin ruh sağlığına zarar verebilmektedir. Bu alanın sınırlarının oluşturulması önem arz etmektedir.
DİNÎ EĞİTİMİN ADI MANEVİ DANIŞMANLIK OLDU
Manevi danışmanlık ile psikolojik danışmanlık arasındaki temel farklar nelerdir? İki hizmet birbirini tamamlayabilir mi yoksa farklı alanlarda mı hizmet vermeli?
Manevi danışmanlık, bireyin inanç boyutunun yaşamına olan etkisini fark etmeleri için destek olan, ülkemizde yeni verilen bir hizmet alanıdır. “Yeni veriliyor” diyorum fakat bu ünvan ve bölüm adı altında yeni veriliyor. Bu hizmet daha öncesinde ve halen, din alimleri ve bilginleri tarafından verilmektedir.
Psikolojik danışmanlık ise bireyin kişisel sosyal ve psikolojik olarak iyi oluşlarına katkı sağlayan çeşitli ekol ve tekniklerin bilimsel çerçeve içerisinde kullanıldığı bir alandır. Bakıldığında birbirini besleyen alanlar olarak görülse de çok farklı alanlardır. Kişinin öncelikle ne hizmeti alacağını iyi bilmesi gerekmektedir.
