Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) sitesindeki yeni blog yazısında Türkiye - Avrupa Birliği (AB) ihracat iklimi ele alındı. Merkezin Güncesi'nde yayımlanan analizde, AB'deki talep daralmasına rağmen Türkiye'nin daha fazla pazar payı alarak ihracatını miktar olarak artırdığı belirtildi.
"Türkiye'nin AB'ye İhracatında Talep Koşulları ve Pazar Payı Gelişmelerinin Etkisi" başlıklı yazı Merkez Bankası ekonomistleri Altan Aldan ve Didem Yazıcı tarafından kaleme alındı.
Küresel ölçekli parasal sıkılaşma nedeniyle 2023 yılında dış talebin ivme kaybettiği, bu durumun da Türkiye'nin ihracatını sınırladığı vurgulandı. Öte yandan, 2024 yılına gelindiğinde ise ihracat ilk 8 ayda yüzde 3,9 artarak 170,8 milyar dolara yükseldi.
AB’nin ithalat talebinin toparlanması ile pazar payı kazanımlarının ve dış talep artışının Türkiye ihracatına destek vereceği tahmin ediliyor.
TCMB'nin blog sitesinde yayımlanan yazının tamamı şöyle:
"Dış talep, küresel ölçekteki parasal sıkılaşmanın da etkisiyle 2023 yılında ivme kaybetti ve ihracat artışını sınırladı. 2024 yılında ise, ilk 8 ayda Türkiye’nin ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,9 oranında artarak 170,8 milyar ABD doları seviyesine yükseldi. Bu yazıda, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği (AB) özelinde, ihracattaki değişimde dış talep koşullarının ve pazar payı gelişmelerinin katkılarını Eurostat tarafından yayımlanan aylık dış ticaret verileri ile sektörel bazda inceliyoruz.
AB’nin toplam ithalatı 2023 yılı başından itibaren düşüş eğilimi gösteriyor. 2023 yılı Ocak ayında 252 milyar euro olan aylık ortalama ithalat 2024 yılı Ağustos ayında 201 milyar euro düzeyine geriledi. AB pazarındaki olumsuz talep koşullarına rağmen Türkiye’nin aynı dönemde AB’ye olan ihracatı aylık ortalama 8,7 milyar ABD dolarından 8,9 milyar ABD doları seviyesine çıktı
Türkiye’nin AB’ye ihracatındaki son dönem gelişmeler, pazar payı açısından anlamlı bir gelişime işaret ediyor. Ocak-ağustos dönemleri baz alındığında, Türkiye’nin AB ithalatındaki payı son yıllarda artarak 2024 yılında yüzde 4,1 ile tarihi zirvesine çıktı. Öte yandan, ihracat artışının belirli bir sektörden kaynaklanması, süreklilik açısından bir risk unsuru olabiliyor. Bu nedenle AB’ye ihracat artışının ve pazar payı kazanımının sektörel yayılımının tespiti, ihracat dinamiklerini anlamak ve gelecek dönemdeki ihracat performansını öngörebilmek açısından önemli.
Bunu incelemek amacıyla, sektör bazında ihracat değişimini, AB kapsamında 'dış talep' ve 'pazar payı' değişimi katkılarına ayrıştırıyoruz. Bunun için öncelikle, talep kaynaklı değişimi şu şekilde hesaplıyoruz:
İlk aşamada, 2023 Ocak-Ağustos dönemi için söz konusu imalat sanayi sektörlerinin AB ithalatındaki paylarını, İkinci aşamada ise, 2024 Ocak-Ağustos döneminde AB’nin yıllık sektörel ithalat değişimini hesaplıyoruz. Son olarak, hesapladığımız paylar ve AB’nin sektörel ithalat değişimini çarparak Türkiye’nin bölgeye ihracatında AB ithalat talebi kaynaklı değişimi buluyoruz. Bu talep kaynaklı değişimi, AB’nin Türkiye’den ilgili sektörde yaptığı ithalatın değişiminden çıkardığımızda ise pazar payı kaynaklı değişimi elde ediyoruz. Bir diğer ifadeyle, Türkiye’nin AB’ye yaptığı ihracattaki sektörel bazda değişimde pazar payı katkısının ne olduğunu görüyoruz."
