Amaçlarının kurumları eleştirmek olmadığını belirten Yalova Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği Başkanı Karaçam, büyük afetlerin zor olduğunu ama hazırlıklı olunmasıyla daha hafif atlatılacağına dikkat çekip bu hazırlıkların olmadığını vurguladı. “İnsanlar bilinçli olsa zararlar daha az olur, kurtarma işlemleri ilk andan itibaren başlardı” diyen Karaçam, eğitim ve bilinç olmadığını, görevimiz sadece arama-kurtarma çalışmalarına katılmak olmadığını, ilk hedeflerinin halkı eğitmek olduğunun altını çizdi
[caption id="attachment_266452" align="alignright" width="337"]
Fotoğraflar: Yalova Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği (MAG- DER) Başkanı Sabri Karaçam[/caption]
İSMAİL ERSAN / YALOVA
Türkiye’de 6 Şubat 2023 Pazartesi günü Kahramanmaraş merkezli meydana gelen iki büyük deprem, 10 ili etkiledi. Şehirler enkaza döndü, binlerce bina yıkıldı, 45 bini aşkın kişi yaşamını yitirdi, yine binlerce kişi yaralandı. Deprem nedeniyle birçok kurum, sivil toplum kuruluşları (STK), yerel yöneticiler, şirket ve kişiler bölgeye arma kurtarma çalışmasına katıldılar.
Yalova Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği (MAG- DER) Başkanı Sabri Karaçam da Kahramanmaraş depreminin yaralarını sarmak için bölgeye gitti. MAG- DER, vatandaşların çoğunun deprem öncesi ve sonrasında ne yapacağını bilemediklerini tespit etti. Karaçam ve ekibi, Kahramanmaraş’ta yaşanan depremin, 1999 Marmara depreminden çok farklı bir deprem olduğunu geçen yaklaşık 24 yılda da herhangi bir önlemin alınmadığını iddia etti. Karaçam, bölgede karşılaştıkları en acı olaylardan birinin de vatandaşların deprem esnasında neler yapılacağını bilmemesi olduğuna dikkat çekti.
Bölgede pek çok eksiklikler olduğuna işaret eden Karaçam, şunları söyledi:
“Amacımız, kurumlarımızı eleştirmek değil. Büyük afetler zordur ama hazırlıklı olunursa bunlar daha hafif atlatılır, işte bu hazırlıklar yoktu. Genelde her şey eksikti. Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) var, her deprem riski taşıyan her ilde uygulanması gerekir. Hiçbiri çalışmadı. Biz Kahramanmaraş’taydık. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), bunların organizasyonunu yapar. Çalışma gruplarında çadır kurma ile ilgili planlarını yapar. İlk toplanma ve geçici barınma alanlarını kurar. Zaten oralarda, ilk toplanma alanı diye bir şey görmedim. Ulaştırma grubu, tüm kamu araçları minibüs ve benzer araçları kriz merkezinde toplar gelen ekipler ve yardımları bu araçlarla sevk edilir. Gelen ihbarlara gideceğiz araç yok, yalvar yakar araç bularak gittik. İhbardan sonra 172 saat araç temini için bekliyorduk.”
“Organizasyon yoktu”
Bölgede en çok iletişimsizlikten kaynaklı sıkıntıların yaşandığını aktaran Karaçam, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“GSM ve iletişim grupları, ek tesisler kurup iletişimi sağlayabilirlerdi. Telsiz yok, herkes haberleşmeyi WhatsApp ve telefon üzerinden yapıyor. Ama bazı kısımlarda şebeke yoktu, telefonlar çekmiyordu. Tuvaletler, alt yapı çöktüğünden ihtiyaç duyulan en önemli şeydi. İyi bir koordine ile hemen seyyar tuvaletler kurulabilirdi. Ekibimiz 3 gün tuvalete çıkamadı, büyük bir sıkıntıydı. İlk toplanma alanları olsa, altyapıları olsa bu sıkıntılar yaşanmazdı. Bu alanlar olsaydı hem halk, hem de gelen ekipler için sorun ortadan kalkardı. Çalışma gurupları diye bir şey ortada yoktu. Organizasyon yoktu, bölgede çalışan kamu görevlileri canında bezmiş bir durumdaydı. İşi gerçekten bilenler bile.”
“İnsanlar bilinçli olsa, zararlar daha az olurdu”
Depremin yaşandığı bölgede hem yapılar hem de vatandaşların hazırlıksız olduğuna dikkati çeken Karaçam, şöyle devam etti:
“Binalar hazırlıksızdı, burada çok katlı binalar var. 1. derece deprem bölgesinde bu binaların ne işi var? Çok katlı binalar, kazık sistemi kurulmamış olsa bu kadar yıkım olmazdı. ‘Deprem bilinci’ diye bir şey yok. Yalova’da bizler şanslıyız, eğitimler sürekli veriliyor. Çalıştığımız çoğu enkazda, insanları kirişle yatak arasında sıkışmış bir şekilde çıkardık. Yatağın yanına kendini bıraksa, sağ çıkabilirdi. Eğitim ve bilinç yok. Mahalle afet gönüllüleri sistemi bunun için çok önemli. Çıkar mahallesinde ilk müdahaleyi eder, diğer ekipler gelene kadar ön çalışmaları yapar. Vatandaşı yönlendirir. Proje, çok önemli tabii. Burada, vatandaş ilgisiz ve bir sorumluluk taşımıyor. Devletin, herkese aynı anda ulaşması çok zor. Bu açığı, bu proje kapatır. MAG, deprem öncesi anı ve sonrasında görev yapar. Eğitimli bir halkta, zayiat daha az olur. Çünkü bilinçli davranırsa kayıplar azalır. Mahalle afet gönüllüleri, gerçekten 22 yıldır eğitimini amacını hiç bozmadı ve faydalı çalışmalar yapıyor, yapmaya da devam edecek. Bölgede bu yapılanma yoktu. İnsanlar bilinçli olsa, zararlar daha az olur kurtarma işlemleri ilk andan itibaren başlardı.”
MAG- DER’in çalışmaları ve depremin ilk saatlerinde yapılacak müdahalelerin önemini vurgulayan Karaçam, olası başka afetlerde sıkıntı yaşanmaması için ellerinden gelen her şeyi yaptıklarını vurgulayıp çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi:
“Deprem öncesi ve sonrası, herkesin üzerine düşen görev var. Afet sonrasındaki ilk 72 saat, hayat kurtarma açısından en kritik saatlerdir. Deprem sonrasında hayatta kalanların büyük çoğunluğu, ilk 24 saat içinde çevreden yetişen, genellikle eğitimli ve ekipmanı olmayan yakınları ve komşuları tarafından kurtarılan kişilerdir. Yalova Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği; başta depremler olmak üzere meydana gelebilecek her türlü afete hazırlık, afet bilincini geliştirerek afet riskinin azaltılması ve afet durumunda profesyonel ekipler gelene kadar ilk müdahaleyi yapmak ve profesyonel ekipler geldikten sonra da gerekli desteği sağlamak amacıyla gönüllü katılımıyla mahalle bazlı oluşturulmuştur. Dernek ayrıca, başta Yalova Valiliği İl Afet Yönetim Merkezi olmak üzere diğer kamu kurum ve kuruluşları, konu ile ilgili diğer resmi ve özel kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak, düzenleyeceği faaliyetlerle afet bilincinin arttırılması, afetlere hazırlıklı olma ve afet risklerinin azaltılması konusunda kamuoyunu aydınlatmak amacındadır. MAG eğitimlerine, 18 ila 65 yaşında herkes mesleğine bakılmaksızın katılabilir.
Bizim şu an çalışmamız, Yalova’da hazırlıkları hızlandırmak kurtarma eğitim talepleri geliyor. Hızlı bir şekilde kurtarma eğitimlerine başlayacağız. Orada gördüğümüz eksiklikleri vali beyle görüşüp hızlı bir şekilde tamamlamak için kapıları aşındıracağız. Halkla beraber MAG- DER olarak görevimiz sadece arama-kurtarma çalışmalarına katılmak olmadığını aksine, ilk hedefimizin halkı eğitmek olduğunun altını çizmek istiyorum. İlk hedefimiz, halkı bilinçlendirmek. Afete hazırlık ve afet anında göstermeleri gereken davranış şekilleri açısından bilgilendirmektir. İsteyen ailelere, topluluklara gidip yerinde ‘Temel Afet Bilinç Eğitimi’ veriyoruz.”
Üç aşamalı çalışma…
Karaçam, mahalle afet gönüllülerinin çalışmalarına ilişkin şunları aktardı:
deprem öncesi, deprem anı ve deprem sonrası
“Mahalle afet gönüllülerinin, üç temel çalışması var. Birinci çalışma, afet öncesi. Afet öncesi, afet riskleri ve bu risklere karşı alınabilecek önlemler konusunda yerel halkı bilgilendirerek, afetlere duyarlılığı ve bilinç düzeyini artırmak için temel afet bilinci (afete hazırlık) eğitimi vermek. Afet bilincini geliştirmek, okullarda, derneklerde eğitimler verilerek halka afeti, afet anında ve sonrasında neler yapılması gerektiğini anlatıyor. Binaların sağlamlığı, yapısal olmayan bina içindeki malzemelerin sabitlenmesi (vitrin, dolap, televizyon vb.) konularında vatandaşlar bilinçlendiriliyor. Eğitim, ekipman ve organizasyon sağlayarak, mahalle bazında, özellikle afet sonrasındaki kritik saatlerde müdahale imkân ve kabiliyetini güçlendirmek afetin hemen ardından ilk müdahaleyi yapabilecek düzeyde yaklaşık 50 gönüllü eğitilir ve ekipmanla donatılır. Mahalle Afet Destek Merkezi belirlenen mahallelerde güvenli ve kolay ulaşılabilecek bir yere, içinde MAG ekipmanlarının bulunduğu bir konteyner yerleştirilir.
İkinci çalışma afet anı. Deprem anında gerekli önlemler alınarak, binamızda ve ailemizde bir sorun yoksa hemen mahalle konteynerine gelerek, mahallemizde gerekli araştırma yapılır. Yıkılan bina varsa bu binada kurtarma çalışmalarına başlanır, yıkılan binalara çalışmaya giden ekipler, telsizler ile MAG merkezini bilgilendirir. MAG merkez de çalışmaları Yalova Afet Kriz Merkezi’ne bildirir. Bundan sonra ihtiyaçlar ve çalışmalar devamlı telsizler ile koordine edilerek devam eder. Profesyonel ekipler gelinceye kadar kurtarma çalışmaları yapılır daha sonra gelen ekiplere yardımcı olunur. Profesyonel ekiplerle olan işbirliği ve koordinasyon MAG merkez ve ilgili ilin afet kriz merkezince sağlanır.
Üçüncü çalışma ise afet sonrası. Mahalleye gelen yardımların ihtiyacı olanlara ulaştırılması, yemek yapılması ve çadırların kurulmasına yardım edilerek halkın deprem sonrası normal hayata geçişini hızlandırmak ve bölge mülkü amirlerin çalışmalarına destek vermek.”
Ülke insanlarının depreme karşı bilinçlenmesi gerektiğinin altını çizen Karaçam, 18-65 yaşları arasında olan, mahallede uzun süredir oturan ve oturmayı planlayan, fiziksel engeli olmayan, yüz kızartıcı suçtan hüküm giymemiş, gönüllü çalışmasına inanan, takım çalışmasına yatkın kadın ve erkek herkesin mahalle afet gönüllüsü olabileceğini sözlerine ekledi.