Kurbanlıklar halk sağlığı için önemli

Dilek Atlı / Bursa

Kurban Bayramı’na sayılı günler kala şehirlerarası yollarda küçük ve büyükbaş hayvan nakleden taşıt manzaraları her yıl olduğu gibi bu yıl da yaşanacak. Hayvan pazarlarına taşınan kurbanlıkların nakil sırasında ve vardıkları pazardaki bekleme yerlerinde maruz kaldıkları süreçler halk sağlığını doğrudan etkiliyor.

Yetkililer, küçük ve büyükbaş hayvanların taşınma ve barınma koşullarının sağlıklı olması gerektiğine dikkati çekti. Konuyla ilgili Bursa Veteriner Hekimler Odası Başkanı Baysal ve Bursa Barosu Hayvan Hakları Komisyonu Başkanı Avukat Dilruba Uslu görüştük.

Kurban Bayramı’nda en önemli konunun küçük ve büyükbaş hayvanların yurt içindeki nakilleri olduğunu dile getiren Bursa Veteriner Hekimler Odası Başkanı Veteriner Hekim Melike Baysal, bu önemli konunun insan sağlığı açısından ne kadar hayati olduğuna dikkati çekti. Hayvan nakillerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin kamuoyu tarafından yeterince bilinmediğine işaret eden Veteriner Hekim Baysal, şu açıklamayı yaptı:

“Kurban Bayramı nedeniyle küçük ve büyükbaş hayvanların hayvan pazarlarından satmak için bir ilden diğer bir ile giderken nakil nedeniyle bulaşıcı hastalık taşınma riski vardır. Dolayısıyla taşınan hayvanların tamamının sağlıklı olduğuna dair raporlu olmaları gerekiyor. Nakil sırasında ise taşındıkları araçta, hele ki uzun yol alınacaksa, çok sıkışık olmamalılar. Dinlendirilmeli, ihtiyaçları dâhilinde yeme ve suya kolay ulaşabilmeleri sağlanmalı. Hayvanın hakkı budur. Ayrıca vardıkları yerde de, refahları için uygun standartların hazır bulunması ve yine veteriner hekim kontrolünden geçmeleri şarttır. Tüm bunlar, hem hayvanların sağlık hakkı, hem de halk sağlığı açısından önemlidir. Çünkü kurbanlık olarak değerlendirilecek bu hayvanlar, sağlıklı olmak zorundalar. Temiz hava, temiz su ve temiz yeme ihtiyaçları vardır. Denetimler yapılsa da özellikle hayvan pazarlarında daha detaylı bir inceleme olmalıdır. Ek olarak satılmayan hayvanlar geldikleri ile yeniden nakil edilerek geri götürülüyor. Gitmemesi gerekir. Et ve Süt Kurumu, yetiştiricileri mağdur etmeden bunları satın alıp değerlendirmeli. Çünkü hastalık taşıma riski, hayvan ve halk sağlığı için göz önüne alınmalıdır.”

Hayvancılık politikaları güncellenmeli

Bursa’nın tarım ve hayvancılıktaki başarısı ile Türkiye ekonomisine olan katkısına da değinen Baysal, pek çok ilde olduğu gibi Bursa’da da hayvancılık faaliyetlerinin küçüldüğünü belirtip şunları söyledi:

“Hayvancılık politikalarının bölgelerin potansiyeline göre güncellenmesi gerekiyor. İnsanların hayvansal üretime daha kolay ulaşması sağlamak için kent içinde belirlenmiş alanlara yönlendirilebilir. Günümüz hayvancılığında, küçük aile işletmelerinin yerini büyük işletmeler alıyor. Eğer bizler hayvansal üretimi arttırmanın yanında genele yaymayı, aile işletmelerini korumayı istiyorsak yerel yönetimlerin destekleriyle kooperatifler kurup bu kooperatiflere pazar da açabilmeliyiz. Çiftlik hayvanları, hayvansal gıda olduğu için doğrudan insanların sağlığını da bu şekilde korumuş oluyoruz. Veteriner hekimlerin bu noktada ne kadar etkili olduğu artık kabul edilmeli.” 

Komisyona başvuru yapmayan mezbahalar da denetlenmeli

Bursa Barosu Hayvan Hakları Komisyonu Başkanı Avukat Dilruba Uslu, Kurban Bayramı’nda ve öncesinde konuyu takip ettiklerini belirterek sürece ilişkin şu bilgileri paylaştı:

“İlçelerde bir Kurban Komisyonu oluşturuluyor. Kurban Komisyonu başkanı ise kaymakamlar oluyor. İlçelerdeki Müftülük, Veteriner İşleri Müdürlüğü ve Tarım Bakanlığı’ndan temsilciler katılıyor bu komisyona. Komisyonda alınan kararlar uygulanıyor. İlçelerdeki kesim yerleri belirleniyor, denetlemeleri bu komisyonun tayin ettiği belediye veteriner hekimleri ve zabıtaları tarafından yapılıyor. Tarım Bakanlığı ve Müftülük personelinin de herhangi bir şikâyet olduğunda orada bulunması gerekiyor bayram boyunca. Bursa’da iyi denetimler yapılıyor diyebiliriz. Sorun şurada ki Kurban Komisyonu, yalnızca pazar ve kesim yerlerini denetliyor. Şahsi kesimlerde ise birey kesim yapacağını bildirmesi gerekiyor ki denetlenme yapılabilsin. Diğer taraftan mezbahalar da denetlemiyor. Mezbaha sahibinin kesim yapacağına dair başvuru yapması bekleniyor. Kurban Bayramı’nda özellikle komisyona başvuru yapmayan mezbahaların da denetlenmesi lazım.” 

Pazar yerlerinin büyükbaş hayvanlar için kesime uygun olmadığını vurgulayan Avukat Uslu, işçi sağlığı ve güvenliği açısından da riskli olan bu yerlerde, ekipman yoksunluğu ve büyükbaş hayvanların kaçmasının söz konusu olduğuna dikkat çekti. Belirlenen pazar yerlerine tanklar, konteyner konulduğunu ve logar temizliği için bunun önemli olduğunu, kanların içme suyuna karışmaması gerektiğini bildiren Uslu, “Merkez ilçelerde genelde iyi tedbir alınıyor. Ama taşrada gömülme ve kireç dökme gibi yöntemlerle kan ve hayvan atıklarının kontrol altına alınması gerekiyor. Ayrıca geçen yıl Bursa’da görülen şap hastalığını ve karantina sürecini hatırlatmak isterim. Hastalıklar konusunda dikkat edilmesi, halk sağlığı için çok önemli. Bursa merkezde bile yapılan sıkı denetimlere rağmen böyle bir olay yaşandıysa daha küçük yerlerde daha büyük denetimlerin yapılması gerekiyor” diye konuştu.

Çocuk hakları açısından da konuyu değerlendiren Avukat Uslu, küçük yaştaki çocukların gelişimi için kurban pazarlarına alınmaması gerektiğinin altını çizerek sözlerini şöyle tamamladı:

“Kaçak kesimler, halk ve çevre sağlığı açısından sakıncalıdır. Belediyeler ve Tarım Bakanlığı’nda görev yapan veteriner hekim sayısının artması gerekiyor ki denetimler, merkezlerden ilçelere, mezbahalara, taşradaki ücra yerlere ve özel kesim yapmak isteyen vatandaşların belirttiği yerlere kadar rahatça ulaşabilsin. Ayrıca Kurban Bayramı nedeniyle hayvan nakilleri sırasında taşıma ile ilgili büyük şirketler, hayvan refahını gözeten taşımalar yaparken küçük şirketlerin hangi koşullarda taşıma yaptığını bilmiyoruz. Bunun yanı sıra 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 36’ıncı maddesinin birinci fıkrasına göre İdari Para Cezaları Miktarı 2024 yılında güncellendi. Buna göre Kurban Bayramı’nda işlenen çeşitli suçlarda 20 TL ila 146 bin 337 TL arası değişen para cezaları uygulanacak.”