Küçük esnafın dayanma gücü kalmadı

İsmail Ersan / Yalova 
Her geçen gün kötüye giden ekonomi, enflasyon vatandaşın alım gücünü azaltırken, yükselen girdi maliyetleri nedeniyle esnaf, kapısına kilit vurmaya başladı. Kentlerde son zamanlarda en çok, iş yerleri üzerindeki “Kapatıyoruz”, “Devren satılık” ilanları göze çarpıyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından paylaşılan verilere göre, 2023 yılının 11 ayında toplam kapanan şirket sayısı 19 bin 931’i bulmuş durumda. Son olarak kasım ayında 2 bin 417 şirket daha kapandı. 2023 yılı boyunca toplam 313 bin 774 yeni esnaf işyerinin sicil kaydı yapılırken, 111 bin 576 ile bunun üçte birinden fazla sayıda esnaf işyeri ise sicil terkini ile kapanarak faaliyetine son verdi. 
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu’nun (TESK) verilerine göre, 2023 yılında, açılan her 100 yeni esnaf işyerine karşılık 36 işyeri kapandı.
En büyük sorun, ulusal zincirler 
Küçük esnafın her geçen gün kan kaybettiğini vurgulayan Bursa Bakkallar Odası Başkanı Muhammed Nuri Örs, bakkalların iş hayatına devam edebilmesi için oda olarak her türlü fedakârlıkta bulunduklarını anımsatıp şu açıklamada bulundu:
“Bakkalların kapanmasına etki eden faktörler var. Bunlardan biri, yaşlanan esnafın işi sürdürememesi bir diğeri gençlerin heves ederek açtıkları yerler. Gençler, açıyor dükkânı kazancını az bulup bağlayıcı iş olduğunu da görünce kapatıyor. Çünkü bakkal işi, bağlayıcıdır sabır ister kuruş kuruş kazanırsın hal böyle olunca gençlerin açtıkları yerler çok uzun soluklu olmuyor.” 
Bakkal ve küçük esnafı bitirme noktasına getiren etkenlerin başında ulusal zincir marketler geliyor. Bakkal esnafı, zincir marketler dolayısıyla iş yapamaz oldu. Bakkalın kâr marjı düştü. Haksız rekabet var. Perakende Yasası’nın çıkarılması elzem. Çünkü bu ulusal zincir marketler, 50-60 iş kolunu direkt etkiliyor. Türkiye Cumhuriyeti’nde 2 milyonu aşkın esnaf ve sanatkâr var. Bu esnaflar zincir marketlerden daha büyüktür. Yeter ki yasa çıksın.”
44 yıllık bakkal kepenk kapattı
Yalova Bakkallar Büfeciler ve Tekel Bayileri Odası’ndan alınan bilgiye göre kentte 200’e yakın bakkal olduğu yılbaşı itibariyle de 20’ye yakın bakkaliyenin kapandığı belirtildi. 
Kentin eski işletmelerinden olan bakkal dükkânı, artan maliyetleri kira, vergi ve faturalar nedeniyle faaliyetine son verdi. İşletme sahibi Tahsin Doğu emek vererek bugüne getirdikleri işletmelerini kapatmak zorunda kaldıklarını, her köşe başında açılan ulusal marketlerle rekabet edemediklerini dile getirip şunları söyledi:
“Yalova’da 44 yıllık işletmemizi kapatıyoruz. Emek vererek bugüne getirdiğimiz ve ilde saygın bir yeri olan dükkânımızı maalesef kapatıyoruz. Çünkü dayanacak gücümüz kalmadı. Her geçen gün işletmemiz eriyordu. Çok çaba gösterdik ama olmadı. Elektrik faturası kira girdi maliyetleri derken her gün zararla yeni güne başlıyorduk.
Kendileriyle rekabet etmemiz mümkün olmayan binlerce şubesi olan marketler her köşe başında şube açmaya başladı. Zaten bakkal esnafı zor günler geçiriyordu. Üstüne bu marketler de çıkınca iyice iş kötü bir hal aldı. Artık kurtarmamaya başladı. Zarar etmeye başladık. Çünkü büyük mağazalarla rekabet etmemiz mümkün değil. Benim iş yerimin olduğu caddede 4 tane ulusal market var. İlgili odalara şikâyetimizi ilettik ancak bir çözüm elde edemedik. Odaya harç, belediyeye reklam vergisi, vergi, stopaj, faturalar derken elde var sıfır. Bu işte ne gecen ne gündüzün var. İznin yok, bağlısın. Buna rağmen kazancın çabana değmiyor.”
Dükkânı kapattı, şimdi kurye  
Yalova’da erkek kuaförlüğü yapan Fatih Selim Nalıncı ise artan maliyetler nedeniyle iş yerini kapattığını belirtip şunları anlattı:
“Önceleri kazanıyordum. Son 3 yıldır, boşuna kürek çekmeye başladım. Artan kiralar, vergi, oda aidatları şu bu derken bana bir şey kalmıyordu. Zaten artan maliyetler nedeniyle fiyatlar artıyor. Bu sefer vatandaş ucuzun peşine düşüyor. Hal böyle olunca müşterin azalıyor. Müşterin azaldıkça maliyetin artıyor. Odaya aidat veriyorum oda bana ‘Bu ay kazandın mı, kazanmadın mı?’ demiyor aidatını istiyor. Kira ödüyorsun. Vergiler var altından kalkılmaz bir hal aldı. Başka yerde kuaförlük yapsan bu sefer iş yerini kapatıp başka yerde aynı işi birilerinin yanında çalışarak yapmak zor geliyor.
Mesleğimi yapamamanın üzüntüsü içerisindeyim. Kimse iş yerini kapatmak istemez. Ekmek teknesini insan isteyerek kapatır mı? Bizimkisi mecburiyetten oldu. Dükkânı kapattım, şimdi kurye işi yapıyorum. Hiç olmazsa kuryede gider kalemin az, dükkân gibi değil. Burada da kazanıyorsun ancak çok değil. Çok olmazsa da ayı zarar ederek kapatmıyorsun. Yani zararın yok. Dükkân işi öyle değil. Kazan, kazanma bazı giderlerin mecburen oluyordu. Örneğin dükkânı açsan da açmasan da vergi kira ve giderleri devam ediyordu.”