Keçecilik sanatı modern çağa taşınıyor

Cemre Polat

Geçmişte çadırlarda, giysilerde, halı ve kilimlerde yaygın olarak kullanılan keçe, Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan geniş coğrafyada önemli bir yer tutuyor. Keçecilik, sadece bir zanaat olmanın ötesinde, Türk kültüründe derin anlamlar taşıyor.

Keçe ürünleri, Türk halkının yaşam biçimini, estetik anlayışını ve doğayla uyumlu yaşam felsefesini yansıtıyor. Geleneksel yöntemlerle yapılan keçe, yünlerin sıcak su ve sabun ile işlenerek liflerinin birbirine geçirilmesiyle oluşturuluyor. Bu süreç, yoğun emek ve ustalık gerektiriyor.

Keçeciliği modern tasarımlarla yaşatmaya devam eden Keçe Ustası Yaşar Cengiz Çınar, keçeden sanatsal tablolar yapıyor ve bu kadim el sanatını günümüze taşıyor. Çınar, bu kültürü yaşatmanın önemini vurgularken, “Böyle önemli değerlerimize sahip çıkmazsak kaybolup gidecek” diyor.

Keçeden tablolar yapıyor

2009 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca "Keçe Ustası" unvanıyla "Somut Olmayan Kültür Mirası Taşıyıcıları" envanterine kaydedilen Çınar, keçe sanatını öğrenme serüvenini şöyle anlatıyor: “Keçeyle resim çiziyorum, sanatsal tablolar, çantalar, giyim eşyaları yapıyorum. Emekliliğimin ardından yıllarca keçe öğrenmeye çalıştım. Keçede kimyasal kullanılmıyor, mekanik bir şey kullanılmıyor, sağlıklı bir ürün. Keçeyi keşfettiğimde Ankara’da bu işi yapan kimse yoktu. Konya ve Afyon’daki ustalara gittim. Neredeyse 3 sene her hafta sonu derslere gittim.”

"Kültürümüze hizmet etmek için değerlerimizi yaşatmak zorundayız"

Altındağ Sanat Sokağı’nda bir atölyesi bulunan Başkentli sanatçı, ayrıca düzenli olarak çocuklar için keçe atölyesi düzenliyor. Bu sanatın yaşatılmasının gelecek nesiller için büyük bir kültürel miras olarak gördüğünü aktaran Çınar, “Genç kuşaklara bu geleneğimizi aktarmak istiyorum. Bunu sanatsal olarak yapmak isteyen herkese öğretiyorum.

Kültürümüze hizmet olarak bu tür el sanatlarımızı öğrenip çevremize yaymak ve öğretmek zorundayız. Bunlara sahip çıkmazsak kaybolup gidecek. Şu an dünyada Ruslar, İtalyanlar, İngilizler çok iyi keçe yapıyorlar. İğne keçe dışında bizim bildiğimiz geleneksel keçeyi de çok güzel yapıyorlar. Bizim kaybettiğimiz alanları başkalarının almasını önlememiz gerekiyor. Bu, kültürümüzü benimsemekle ve sahip çıkmakla olur” diyor.

“Bu sanat Türklere aittir”

Çınar, keçeciliğin tarihini ve önemini şu sözlerle anlatıyor: “Keçecilik, Türklerin dünyaya yaydığı geleneksel bir el sanatı. Bunu hepimizin bilmesi, sahiplenmesi ve savunması gerekiyor. En eski kaynaklara göre keçe, İskitlere ait kurganlarda görülüyor. Ahirete inandıkları için ölen önemli kişilerin mezarlarına elbiseleri, botları, at eyerleri gibi ürünleri konulurmuş. Burada bulunan keçeden yapılma arkeolojik eseler, şu an Petersburg’da sergileniyor.”

“Keçecilik gün geçtikçe kayboluyor”

Çınar, keçeciliğin zamanla nasıl değiştiğini de açıklıyor: “Keçecilik eskiden çok yaygınmış. Tekstil sanayi daha gelişmediği zamanlarda elbiseler, halılar gibi birçok şey keçeden yapılırmış. Sanayi geliştikçe ve toplu üretim yapılmaya başlandıkça keçenin yerini diğer tekstil ürünleri almaya başlamış. Eskiden çobanlar kepenek giyerdi, keçeden çarık giyerdi. Şimdiyse ayakkabı fabrikalarında üretilen ayakkabıları giymeye başladılar. Keçecilik gün geçtikçe kayboluyor. İnsanlar artık keçeyi bir araç olarak kullanmak yerine daha estetik ürünler, şapka, çanta, cüzdan gibi sanatsal ürünler almaya yöneldiler.”