İstanbul’un İşgali 16 Mart 1920

Dr. (E) Tuğamiral Ergun MENGİ I.Dünya Savaşını kaybeden Osmanlı ile ateşkes görüşmeleri Yunanların Limni adasının Mondros limanında, Truva savaşında galip gelen Yunanlı Komutan Agememnon’un adını taşıyan İngiliz zırhlısında 30 Ekim 1918'de imzalanmıştır. Mütareke sonrası, yabancı kuvvetler birçok Anadolu kentini olduğu gibi 13 Kasım 1918 tarihinde Osmanlı İmparatorluğunun Başkenti İstanbul’u da işgal ettiler. Yabancı deniz kuvvetlerine ait 61 parça zırhlı İstanbul Boğazına demirledi. Bu işgal ile İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı.  Boğazların silahsızlandırıldığını açıkladılar. Artık İstanbul’da Türk askeri görev yapamayacaktı. Askerler terhis edilmiş ve ordu dağıtılmıştı. İskenderun’a çıkarma yapan İngilizlere direndiği için acil bir kararla komutanı olduğu Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığından alınan ve İstanbul’a geri çağırılan Mustafa Kemal Atatürk’te aynı günün sabahı Haydarpaşa’dan trenden inmişti. İstanbul’a gelen Mustafa Kemal Paşa Boğaz'da demirli düşman savaş gemilerini gördüğünde, "Geldikleri gibi giderler" demiştir. 16 Mayıs 1919’da o yabancı gemileri göndermek için İstanbul’dan ayrılan Mustafa Kemal ATATÜRK Amasya Tamimini yayınladı ve Erzurum Sivas Kongrelerini yaptı. Bu arada yenilenen seçimlerle 3 Ekim 1919'da kurulan Ali Rıza Paşa Kabinesi Müttefikler'i hiç memnun etmemişti. Ali Rıza Paşa başkanlığında, Meclis-i Mebusan 12 Ocak 1920'de ilk toplantısını yaptı. Bilindiği gibi, özellikle Mustafa Kemal’in talimat ve telkinleri ile yeni Meclis'te kuvvetli bir milliyetçi hava ortaya çıkmış ve Misak-ı Millî 28 Ocak'ta bu Mecliste kabul edilmiştir. Yabancı işgaline karşı protestolar devam ederken 14 Mart tarihinde okullarının kuruluş yıldönümünü kutlayan tıbbiyeliler, direniş kararı aldı ve şiddetli protesto toplantıları yaptılar. Bu toplantılar İngiliz askerleri tarafından dağıtıldı. Anadolu’daki direniş, İstanbul’daki protestolar üzerine 16 Mart 1920 sabahı İtilaf Kuvvetleri şehri ablukaya alarak devlet binalarını ve karakolları denetim altına aldılar. İngiliz askerleri Beyazıt’ta bulunan Şehzadebaşı 10. Kafkas Tümenine bağlı karargâh birliği karakoluna gelerek daha uyumakta olan askerleri ateş açarak öldürdüler. Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın evi basıldı, Harbiye Nezareti kontrol altına alındı. İngilizler, Meclisi basarak milletvekillerinin bir kısmını tutuklayıp, bir kısmını Malta’ya sürgüne gönderdiler. Mebuslardan kaçabilenler Anadolu’ya geçtiler. İstanbul için kara bir gündü. Artık Başkent yabancı kuvvetlerin tam işgali altındaydı. Bu işgale Mustafa Kemal Paşa, bir ay sonra 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisini açarak tokat gibi bir cevap verecektir.