İstanbul’un Düşman İşgalinden Kurtarılışı; 20 Temmuz 1936

Dr. (E) Tuğamiral Ergun MENGİ Birinci Dünya Savaşından yenik çıktığı ilan edilen Osmanlı İmparatorluğu önce Mondros Mütarekesi sonra Sevr Antlaşmasıyla parçalanmıştır. İtilaf Devletleri 30 Ekim 1918 tarihinde Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının işgalini, Osmanlı ordusunun terhis edilmesini, Türk harp gemilerinin teslim edilmesini ve tehdit gördükleri yerleri işgal etme hakkını Osmanlıya kabul ettirmiştir. Aradan 13 gün geçmedi ki, 77 Parça İtilaf Donanması Dolmabahçe Sarayı önüne demirledi ve asker çıkardı. Mustafa Kemal, aynı gün, 13 Kasım 1918 günü Haydarpaşa’ya gelmiş, demirleyen zırhlıların arasından Kartal İstimbotu ile karşıya geçerken, zırhlılara bakıp “Geldikleri gibi giderler” demiştir. Başkent, Fatih tarafından zapt edildikten sonra (1453) ilk kez düşman tarafından işgal edilmiş ve İngiltere sömürge yapacağı Türkiye’nin bayrağını bile hazırlamıştı. Mustafa Kemal Paşanın Milli Kurtuluş mücadelesi üzerine 16 Mart 1920’de, İtilaf Devletleri Meclisi dağıtmış ve resmi İşgal yönetimi başlamıştır. Kurtuluş Savaşı sonrası Lozan Antlaşmasıyla Kurulan Türkiye Cumhuriyeti, İstanbul’u kurtardıysa da, 15 Km.lik kıyı şeridi askersizleştirilerek (15 Km kara sınırı zaten şehrin tamamını kaplıyordu) İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı’nın yönetimini, Poseidon’un Yabasını kendine bayrak yapan Uluslararası Boğazlar Komisyonuyla paylaşmak zorunda kalmıştır. Mustafa Kemal denizciliğe önem verip, Gölcük’te tersane kurunca kimse neden Gölcük diye sormamıştır. Çünkü İstanbul’da İstinye, Camialtı, Haliç ve Taşkızak olmak üzere çok büyük dört tersanesi vardı, ama kullanılamıyordu ve egemenliklerinin ne zaman geri alınacağını bilinmiyordu. Mustafa Kemal bekleyemezdi, Gölcük’te yeni tersaneyi kurdurdu. İkinci Dünya Savaşının ayak sesleri duyulurken, müthiş bir diplomasiyle 20 Temmuz 1936’da Montrö Sözleşmesi İtilaf Devletlerine imza ettirerek İstanbul’un egemenliği geri alınmıştır. İstanbul’un Düşman işgalinden kurtuluşunun birincisi işgal kuvvetlerinin İstanbul’u terkettiği 06 Ekim 1923 ise asıl kurtuluş günü 20 Temmuz 1936 dır.