Naz Akman
Aşıyla önlenebilen kanser türü olan rahim ağzı kanserine yönelik tüm dünyada son 20 yıldır uygulanan HPV aşısı, uzun zamandır kadınların sağlık hakkı kapsamında mücadele ettiği bir konu. Rahim ağzı kanserine yönelik etkin bir mücadele yöntemi olan ve HPV virüsüne karşı koruyuculuk sağlayan HPV aşısı, kadın sağlığında oldukça önemli bir kalkan.
İş dünyasında regl izninden sonra kadınların üç doz fiyatının yüksek olması dolayısıyla işverenden en çok talep ettiği sağlık haklarından olan HPV aşısı, 2024 yılında Papara, Kafa medya, Bundle gibi pek çok kurum tarafından yan hak olarak sunulmaya başladı. Kadınların iş yaşamında daha fazla desteklenmesi, sağlık ihtiyaçlarının karşılanması ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması için sunulan bu yan hak aynı zamanda iş verimliliğini de artırdığı için kurumlar tarafından son dönemlerde uygulanan dikkat çekici paketlerden biri haline geldi.
Rahim ağzı kanserine karşı yüksek düzeyde koruma sağlayan HPV aşısı, gelişmiş ülkelerde 9 yaşından itibaren üst yaş sınırı olmaksızın kız ve erkek çocuklarına uygulanabiliyor. Dünya çapında kadınlarda en sık görülen kanser türü olan rahim ağzı kanseri riskine karşı ülkemizde ise Sağlık Bakanlığı tarafından son 10 yıldır HPV taraması yapılıyor. Türkiye'deki ulusal kanser tarama standartlarına göre de 30-65 yaş grubundaki her kadının beş yılda bir simir, HPV testi ile taraması yaptırması gerekiyor. Sağlık Bakanlığı her ne kadar Kasım 2022’de HPV aşısının ulusal bağışıklama programı aracılığıyla ücretsiz sağlanacağını duyurmuş olsa da henüz uygulamada bir ilerleme söz konusu değil. Öte yandan Ankara Büyükşehir Belediyesi gibi bazı yerel yönetimler kız çocuklarına ücretsiz HPV aşısı uygulanacağı konusunda çeşitli açıklamalarda bulunuyor.
9-14 yaş arası kız ve erkek çocuklarına HPV aşısı önerisi
Jinekolojik Kozmetoloji ve Pelvik Rekonstrüksiyon Derneği (JİNKOZ) Yönetim Kurulu üyesi Op. Dr. Murat Emanetoğlu, aşının 9-14 yaş arası kız ve erkek çocuklarına yapılmasının önemine dikkat çekerek, “Aşının tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ulusal aşı programına dahil edilmesi gerekiyor. Sağlık Bakanlığı’nın 9-14 yaş grubu kız çocukları ve eğer yapılabilirse hem kız hem erkek çocukları için bu aşıyı ücretiz bir şekilde yapmasını belirtiyoruz. Bakanlık bunun altından kalkabilecek güçte. Halihazırda 10 yılı aşkın süredir bakanlığın HPV testi üzerinden yaptığı taramaları oldukça önemli buluyoruz. Bakanlığın bu çabasını göz ardı etmemek lazım. Cinsel yaşamı başlamış her kadın aile hekimliğine gidip bu taramayı yaptırabilir, elbette tüm dünyada olduğu gibi 20 yaş altına bu tarama yapılmıyor. Öte yandan tüm anne babaların da evlatları için daha duyarlı olmaları gerekiyor. Yaş sınırı olmayan bu aşıyı mümkünse erken dönemde çocuklarına yaptırmalarını öneriyoruz. HPV testi pozitif olsa dahi bu aşı yapılmalıdır, aşı 9 ayrı tipe karşı koruma sağlıyor” dedi.
“Aşıyla kadınların yüzde 90’dan fazlası kanserden kurtarılabilir”
Kurumların aşılama girişimlerini olumlu karşıladıklarını ifade eden Emanetoğlu, “Kadınları aşılayarak tüm toplumu korumaya alıyoruz. Çünkü rahim ağzı kanseri 16-45 yaş arası kadınlarda en sık görülen kanser türü. Tüm yaşlarda da en sık görülen dördüncü kanser türüdür. Ayrıca yapılan çeşitli araştırmalar erkeklerde de HPV’nin neden olduğu kanserlerin oranında yükseliş olduğunu ortaya koyuyor. 50’den fazla ülkede şu anda hem erkek hem kız çocuklarına bu aşı yapılıyor. Kısa sürede sonuç almak istiyorsak erkeklerin de aşılanması gerekiyor. Kurumsal aşılamalar oldukça değerli, aşı kadınların en doğal hakkı. Rahim ağzı kanserinin yüzde 99 nedeni virüstür. Aşı olanlarda kanserin tekrarlama oranı dört kat daha az, dolayısıyla aşıyı öneriyoruz. Aşı yüzde yüze yakın koruma sağlıyor. Aşılarla kadınların yüzde 90’dan fazlasını kanserden kurtarmış olacağız. Firmaların duyarlılığını takdir etmek lazım. Büyük firmaların bunu kadın çalışanlarına yapmasının bir diğer nedeni kadınların iş performansının düşmesini engellemektir. Yani hem çalışanını hem de işini korumuş oluyorlar” bilgisini verdi.
HPV aşısı ne kadar güvenli?
Aşıyla önlenebilen kanser türü olarak bilinen rahim ağzı kanseri riskine karşı geliştirilen HPV aşısına karşı toplumda bir karşıtlığın olduğunu söyleyen Emanetoğlu, “15-45 yaş arası en sık görülen ikinci kanser türü olan rahim ağzı kanserini bu aşıyla yüzde 95 oranında önleyebiliyoruz. Hiçbir kanser türüne karşı bu kadar etkin bir koruma yok. Ülkemizde 15 yılı aşkın süredir bu aşı uygulanıyor, herhangi bir kansere dönüşen vaka olmadı. 10 yıllık çalışmalarda antibiyotik filtrelerinin hala aynı şekilde yüzde 80 civarında kanda devam ettiğini gösteriyor. 14 yaş altına 2, 14 yaş üzerine 3 doz olarak önerilen bu aşının ilerde tekrarlanmasına yönelik bir bulgu yok, ömür boyu koruyacağı düşünülüyor. Ayrıca HPV aşısının içinde bir virüs yok, içinde DNA taşımadığı için virüs yok, son derece güvenli bir aşı” sözlerine yer verdi.
Farkındalık çalışmaları sağlık okuryazarlığını artırıyor
Emanetoğlu son olarak tüm dünyada her sene ocak ayında yapılan Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı etkinliklerinin toplumda bilinçlenmelere sebep olduğunu ekleyerek, “5 yıl önce hastalarımıza tek tek bu aşıyı anlatıyorduk, çoğu aşıyı ilk kez bizden duyuyordu. Geldiğimiz noktada ise kadınlar kliniklerimize başvurarak HPV aşısı yaptırmak istediğini söylüyor. Yaptıranlar ise yakınlarındaki kadınları getirip aşıyı yaptırıyor. Farkındalığın arttığını düşünüyoruz, bu tarz günlerin ayların sağlık okuryazarlığımızı olumlu etkilediği ortada” dedi.
