Haber: Erva Gün
İran hükümeti, kamuya açık yerlerde zorunlu başörtüsü yasası ihlallerine para cezaları ve bankacılık hizmetlerinin engellenmesi yoluyla karşı koymayı öngören bir yasa tasarısını Meclise sundu. Ulusal Kanun ve Düzenlemeler Bilgi Merkezinin tam metnini yayımladığı "İffet ve başörtüsü kültürünün desteklenmesi" başlıklı yasa tasarısı, yargının önerisi üzerine hükümet tarafından hazırlanarak Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin imzasıyla Meclise gönderildi.
Tasarının kabul edilmesi halinde, İran kolluk kuvvetleri, başörtüsü kuralına aykırı hareket eden kadınları ilk aşamada kısa mesaj ve benzeri yöntemlerle uyaracak. Uyarıyı dikkate almayan ve başörtüsü kuralını yeniden ihlal edenler için gelen bildirim sayısına göre 166 bin tümenden (64 lira) 8 milyon tümene (3100 lira) kadar para cezası verilecek. Ceza bir ay içinde ödenmezse para cezası otomatik olarak kişinin banka hesabından kesilecek.
Herhangi bir nedenle cezaların tahsilinin mümkün olmaması halinde ise söz konusu kişinin para cezası tahsil edilene kadar tüm banka ve kredi kuruluşlarını kapsayacak şekilde banka kartı çıkartma ve yenileme dahil her türlü bankacılık işlemleri yapması yasaklanacak. Cezalara itiraz ise 10 gün içinde yapılabilecek.
Dördüncü kez ihlal halinde para cezasının yanı sıra yargı tarafından söz konusu kişi hakkında dava açılması öngörülüyor. Kanuna aykırı hareket edenler işletmeler ise yaptırım düzenlemesi kapsamında geçici süreyle mühürlenebilecek ve devlet tarafından sunulan vergi muafiyetlerinden men edilebilecek.
Sosyal, siyasi, kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetlerde bulunan kişilerden yasaya aykırı davrananlar hakkında ihlal sayısına göre, para cezası, mesleki faaliyetlerden men ve son aşamada hapis cezası istemiyle dava açılabilecek.
Tasarıda ayrıca başörtüsü kuralına uymayan kadınlara yönelik hakaret, iftira, tehdit, saldırı veya özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suç işleyenler hakkında da ilgili kanunlar çerçevesinde yargı tarafından dava açılacağı belirtiliyor.
İran'daki başörtüsü zorunluluğu ve gösteriler
Tahran'da 13 Eylül 2022'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra rahatsızlanarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açmıştı. Gösteriler sırasında yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Emini'nin ölümü üzerine başlayan protestolar, 1979'dan bu yana uygulanan zorunlu başörtüsü yasasının esnetilmesi taleplerini yeniden gündeme getirmişti.
İran'da "İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Merkezi" Sözcüsü Ali Hanmuhammedi, 5 Aralık 2022'de yaptığı açıklamada, eleştirilerin hedefindeki İrşad devriyelerinin görevinin sona erdiğini ve başörtüsü uygulamasının "daha modern yöntemlerle teknolojiden de faydalanılarak devam edebileceğini" belirtmişti. Bu süreçte ülkede bazı kadınların başörtüsü kurallarına uymadığına dair görüntüler sosyal medyada yer bulmuştu. Bununla birlikte zorunlu başörtüsü yasasına uymadığı tespit edilen bazı işletmelerin kapatıldığına dair haberler ülke medyasına yansımıştı.
İran lideri Ayetullah Ali Hamaney ise 4 Ocak'ta yaptığı konuşmada, zorunlu başörtüsü kurallarına tam riayet etmeyen kadınların "dinsizlik ve rejim karşıtlığıyla" itham edilmemesi gerektiğini söylemişti.
İçişleri Bakanlığı ve Yargı Erki tarafından ayrı ayrı yapılan açıklamalarda, zorunlu başörtüsü kuralına aykırı hareket edenlere karşı harekete geçileceği ifade edilmiş ve daha sonra sokak ve caddelerdeki kameraların başörtüsü denetimleri için kullanılacağı belirtilmişti. Kameralarla yapılacak başörtüsü denetimleri nisanda uygulamaya girmişti.
