İktidarın sokak hayvanlarıyla imtihanı

Emrah Bakır

Son günlerde gündemde yer alan ve sokak hayvanlarının “uyutulma” adı altında toplu olarak öldürülmesine yol açacak yasa tasarısı, kamuoyunda büyük tepki çekti. Başta muhalefet partileri olmak üzere, birçok insan hakları savunucusu ve hayvan hakları aktivisti bu uygulamaya karşı sesini yükseltiyor.

Ülkemizde sokak hayvanlarının sayısının her geçen yıl arttığı biliniyor. 2023 yılı verilerine göre, Türkiye genelinde yaklaşık 8 milyon sokak hayvanı bulunuyor. Bu rakam, 2019 yılında 6 milyon civarındaydı ve her yıl yüzde 5-10 oranında artış gösteriyor. Sokak hayvanlarının sayısındaki bu hızlı artış, yerel yönetimlerin etkin kısırlaştırma ve bakım hizmetlerini yeterince yerine getirmemesiyle ilişkilendiriliyor.

Hayvan hakları savunucuları, etkin kısırlaştırma ve bakım hizmetlerinin yetersiz olmasının, hayvanların sokaklarda kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına ve zor koşullarda yaşamalarına neden olduğunu belirtiyor. 2004 yılında yürürlüğe giren 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, belediyelere sokak hayvanları için kısırlaştırma merkezleri kurma zorunluluğu getirmişti. Ancak, 2023 yılı itibarıyla 1389 belediyeden sadece 289’u bu yükümlülüğü yerine getirmiş durumda.

Sokak hayvanlarına yönelik gündemde olan yasa tasarısı konusunda ayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) Başkanı Ahmet Kemal Şenpolat, Hayvan Haklarını Koruma Federasyonu (HAYFED) Başkanı Nihal Kasa ve Sokak Canlıları Çevre ve Doğayı Koruma Sosyal Yardımlaşma Derneği (SOÇED) Kurucu Başkanı ve Hayvanları Koruma Federasyonu (HAYFED) Genel Sekreteri Jale İyem ile konuştuk.

Toplumun, bu yasa tasarısıyla kutuplaştırılmaya çalışıldığına dikkat çeken HAYTAP Başkanı Şenpolat, “Öldürmeyi, ‘uyutma’ veya ‘ötenazi’ kelimeleriyle yumuşatmaya çalışıyorlar” derken HAYFED Başkanı Kasa, “esaret, toplama, öldürme” getirecek hiçbir uygulamaya ve kanlı tuzaklara geçit vermeyeceklerini vurguladı. SOCED Başkanı ve HAYFED Genel Sekreteri  İyem ise kaçak, merdiven altı üretimlere ciddi cezaların getirilmesini istedi.  

Kısırlaştır-aşılat-yaşat yöntemi, 20 yıldır uygulanmıyor

Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) Başkanı Ahmet Kemal Şenpolat, AK Parti’nin sokak hayvanlarıyla ilgili Hayvanları Koruma Kanunu’nda değişiklik yaparak, sokak hayvanlarının “uyutulma” adı altında öldürülmesinin önünü açacak tasarının bilimsellikten uzak olduğuna işaret edip şunları söyledi:

“20 senedir belediyelerin yerine getirmedikleri görevlerin sonucunu hayvanlara yıkmaya çalışıyorlar. 1389 il, ilçe, büyükşehir belediyesinden sadece 289’unda geçici bakımevi var. 20 yıldır uygulanmayan kısırlaştır-aşılat-yaşat yöntemi denenmeden, ‘başarısız’ olduğunu iddia ediyorlar. Gündeme alınan yasa tasarısı tamamen bilimsellikten uzak. Öldürmeyi, ‘uyutma’ veya ‘ötenazi’ kelimeleriyle yumuşatmaya çalışıyorlar. Esas problemi çözecek olan şey, üretim çiftliklerinin, pet shopların ve internetten satışın denetlenmesidir. Ancak açıkladıkları taslakta, bu konulara dair tek bir cümle bile geçmiyor. Bu da konuya ne kadar uzak olduklarını gösteriyor. Sanki alakasız bir bakanlıkla muhatap oluyoruz.” 

Sokak hayvanlarıyla ilgili televizyon ekranlarında sürekli saldırı haberlerinin yansıtılmasının ardında, toplumu ikiye ayırma çabası olduğunu ve asıl amacın hayvanların öldürülmesi ve toplanmasının önünü açmak olduğunu belirten Şenpolat, “Toplum, bu yasa tasarısı üzerinden kutuplaştırılmaya çalışılmakta. Sokak köpeklerinin ısırdığı insanlar ile hayvanları savunup merhamet etmek isteyenler arasında ikilem yaratılmak isteniyor. Yukarıdan rota, hayvanların öldürülmesi ve toplanması olarak gösterildi. Akit gibi yayın organları da bu yönde hareket ediyor. Aslında mağdur olan iki taraf var: Isırılan hatta çocuğu bu yüzden ölen kesim ve merhamet duygularıyla bu hayvanları korumaya çalışan kesim. Ancak esas sorumlu olan grup, görevini liyakatiyle yapmayan devletin kurumlarıdır” vurgusu yaptı.

Sosyal medya ve televizyon ekranlarında sürekli olarak başıboş köpek sorunu olarak sunulan haberlerin yanı sıra, görevini yapmayan kamu görevlilerinin gönüllüleri hedef gösterdiğini dile getiren Şenpolat, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Başıboş köpek sorunu yoktur; başıboş köpeklerin sorunları vardır. Hatta başıboş cahil ve cahilliğinden cüret alan insan sorunu vardır. O zavallı hayvanların sokakta olmasının sebebi sivil toplum kuruluşları değil, görevini yapmayan, hayattan bezmiş, bir an önce emekliliğini bekleyen vizyonsuz ve hayata bile kayıtsız kamu görevlileridir. Eğer bugün sokaklarda daha az köpek görüyorsanız, bu gönüllülerin ceplerinden ve hayatlarından yaptıkları harcamalar sayesindedir. Gönüllüler, bakanlığın gönüllü neferi gibi çalışmasına rağmen yine de suçlanan, hayatını, parasını ve ideallerini buna adamış insanlardır.”  

“Kanlı tuzak bozulana kadar tüm illerimizde protestolar devam edecek”

Türkiye’de hayvan haklarıyla ilgili mevcut durumun, yasal düzenlemelere rağmen ciddi sorunlara neden olduğunu ve sokak hayvanlarıyla ilgili düzenlemelerin hasıraltı edildiğini anlatan Hayvan Haklarını Koruma Federasyonu (HAYFED) Başkanı Nihal Kasa, “20 yıldan beri hayvanlar için kurulan kanlı planlar, yine farklı şekillerde uygulanmaya kondu. 2004 yılında çıkan ve ana hükmü belediyelerin bakımevi kurup kısırlaştırma yapması olan Hayvanları Koruma Kanunu’nu uygulamayı başaramayan bazı masa başı bürokratlar ve siyasiler, 20 yıldır tuzak üstüne tuzak kurdular. Şiddeti körükleyen sosyal medyada troller aracılığıyla kamuoyu oluşturup, milleti birbirine düşürmek istiyorlar” dedi.

Sokak hayvanlarıyla ilgili tasarıdan sonra, hayvan hakları savunucuları ve aktivistlerin öncülüğünde başlayan ve tüm Türkiye’ye yayılan eylemlerle hiçbir uygulamaya geçit vermeyeceklerini ifade eden Kasa, 

“Türkiye’de binlerce hayvan hakları savunucusu ve aktivist var. Bunun ötesinde, Anadolu’da bu hayvanları evlatları gibi koruyan milyonlarca merhametli, vicdanlı, irfanlı Anadolu insanı bulunuyor. Geçtiğimiz hafta sonu, İstanbul Yenikapı miting alanına yurdun dört bir yanından 20 bine yakın insan hayvanlar öldürülmesin diye akın etti. Miting alanı doldu taştı, sokaklar, vapurlar, metrolar ‘Sokaktayım, yanındayım’ sloganları ile çınladı. İzmir, Ankara, Antep, Denizli, Antalya, Bursa, Aydın ve daha pek çok ilde aynı saatte katliama ‘Dur’ diyen milyonlarca insan sokaklara döküldü. Kanlı tuzak bozulana kadar tüm illerimizde bu protestolar devam edecek. Türkiye’de, toplumun her kesiminden merhametli insanlar ile hayvanlara ‘esaret, toplama, öldürme’ getirecek hiçbir uygulamaya ve kanlı tuzaklara geçit vermeyeceğiz.” 

Etkin kısırlaştırma seferberliği başlamalı

Sokak hayvanlarının “uyutma” adı altında öldürülmesine neden olacak yasaya karşı, etkin kısırlaştırma seferberliğinin önemine dikkat çeken SOCED Başkanı ve Hayvanları Koruma Federasyonu (HAYFED) Genel Sekreteri Jale İyem ise şu açıklamada bulundu:

“Öncelikle etkin kısırlaştırma seferberliği aynı anda başlamalıdır. Bir ilçede kısırlaştırma yapılırken diğer ilçelerde ya da illerde yapılmazsa bir önemi kalmıyor. Başka bölgelerden hayvanları aç ve susuz şekilde getirip bölgelere bırakıyorlar. Bu yüzden kısırlaştırmanın eş zamanlı ve etkin bir şekilde yapılması lazım. Diğer sorun ise kaçak ya da merdiven altı üretim dediğimiz durumlara ciddi cezaların getirilmesi gerekliliğidir. Pet shop gibi yerlerden eşya seçer gibi hayvan seçilip alınıyor. Madem sahiplendirme yapılacaksa, en az beş yıl üretimin durdurulması ve yasaklanması lazım. Ayrıca, belli bir kesim para kazanmak için köpek dövüşleri üzerinden bahis açıyor. Bu durumlar başta olmak üzere hapis cezası ve yaptırımlar getirilmesi lazım.”