Havaların soğumasıyla kömür kullanımı arttı. İnsana olduğu gibi çevreye de büyük zararlar veren fosil yakıtlar, her yıl onlarca insanın hayatını kaybetmesine neden oluyor. Uzmanlar, sağlıklı bir yaşam için fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kullanımını öneriyor
BARIŞ DÖNMEZ/VAN
Kış aylarının başlamasıyla birlikte vatandaşlar, temel ısınma aracı olan kömürü yoğun kullanmaya başladı. Ancak kömürle karşılanan ısınma ihtiyacı, hava kirliliğinin ana nedenleri arasında yer alıyor. Buna bağlı olarak birçok yurttaş, hava kirliliği nedeniyle ya hayatını kaybediyor ya da sağlık sorunları yaşıyor. Konu ile ilgili olarak İç Hastalıkları Uzmanı Doktor Suat Kahraman ve Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık ile konuştuk.
Kalitesiz kömürlerin çevreye yaydığı zararlı kükürtdioksit kirleticinin insan sağlığını olumsuz etkilediğini belirten Dr. Kahraman, hava kirliliğinin önlenmesi, devletin temel sağlık politikasının amaçları arasında olması gerektiğini vurgulayıp temiz fosil yakıtlarının kullanılması ve baca filtreleme işlemlerinin yapılmasını önerdi. Vakıflar tarafından halka dağıtılan kömürlerin kalorisi düşük olduğu için insan sağlığı üzerinde olduğu gibi, çevreye de büyük oranda zararlar verdiğine dikkat çeken Kalçık ise, fosil yakıtlar yerine, güneş ve rüzgâr enerjisi kullanılmasının artırılması, geri dönüşümün özendirilmesinin altını çizdi.
[caption id="attachment_263955" align="alignright" width="427"]
İç Hastalıkları Uzmanı Doktor Suat Kahraman[/caption]
Kalitesiz kömürlerde kükürtdioksit oranı daha fazla…
Solunan kirli havanın insan sağlığı açısında ciddi sorunlara neden olduğuna işaret eden Kahraman, özellikle havada biriken partikülerin solunum yoluyla insan sağlığına ciddi zararlar verdiğini belirtti. Kalitesiz kömürlerde kükürtdioksit oranının havaya daha çok karıştığını belirten Kahraman, şu değerlendirmede bulundu:
“Hava kalitesinin bozulduğu durumlar, insan sağlığı açısında ciddi risk teşkil edebiliyor. Özelikle kış aylarında daha çok kömür tarzı fosil yakıtların kullanımıyla birlikte artan hava kirliliği, risk altında olan bireylerde ciddi sorunlar teşkil ediyor. Kronik hastalığı olanlar, astım, koah, anfizem gibi hastalar daha çok risk altında olabiliyor. Bunun sebebi ise normalde hava da akciğerlerimize inebilecek olan partiküler, kış aylarında çok daha fazla bulunuyor. Kış aylarında artan hava kirliliği ve fosil yakıt tüketiminin artması, egzoz gazlarının artması ve havada biriken partiküler vücudumuza girerek rahatlıkla kanımıza karışabiliyor. Bununla birlikte iltihabi olaylardan reaksiyon gelişebiliyor. Buna bağlı olarak çeşitli hastalıklar meydana geliyor. Kömür madeninde yüzde altmış oranlarında havaya yayılan kükürtdioksit kirletici maddesi var. Kalitesiz kömür kullanımında bu oran daha da yükseliyor. Kalitesiz kömürlerde kükürtdioksit oranı daha çok havaya karışıyor. Bundan dolayı bu hava solunduğunda insan sağlığı üzerinde ciddi hasarlara neden olabiliyor.”
En çok yaşlılar ve çocuklar etkileniyor
Hava kirliliğinin en çok artığı kış aylarında, kirletici ve alerjen maddeler yüzünden hasta sayısında gözle görünür bir artışın yaşandığına dikkat çeken Kahraman, özelikle kronik hastalığı olan bireylerin, yaşlıların ve 5 yaşın altında çocukların hava kirliliğinden daha çok zarar gördüklerini söyleyerek şöyle konuştu:
“Kış aylarında poliklinik yaptığımızda bize sıklıkla, burun akıntısı, göz yaşarması, boğaz ağrısı, akciğer problemleri olan hastalar başvuruyor. Bu tip hastalarla sık karşılaşıyoruz. Yaz ayı boyunca hiçbir problemi olmayan hastalarım kış ayı başlar başlamaz, hava kirliliğine bağlı gelişen öksürük şikâyetiyle bize geliyor. Bu durumun olası havada bulunan kirletici ve alerjen maddeler yüzünden gelişebileceğini, boğasında gelişen bir iltihabi reaksiyonun bu tür bir semptom verdiğini kendisine ifade ettik. Bundan korunmak için hastaya maske kullanmasını önerdik. Hasta maske kullanımıyla beraber kontrole geldiğinde şikâyetlerinin neredeyse azaldığını söyledi. Bu ve buna benzer bir sürü hastayla özelikle kış aylarında karşılaşabilmekteyiz. Çocuk doktorların, hava kirliliğine bağlı olarak 5 yaş altında çocukların daha çabuk hastalandığını ifade ediyor. Özelikle kronik hastalığı olan bireylerin, yaşlıların ve 5 yaşın altında ki çocukların hava kirliliğine maruz kalmamaları yönünde uyarıda bulunuyorum.”
Kirli havaya karşı “koruyucu maskeli” önlem
Önlemler konusunda açıklamalar yapan Kahraman, kirli havaya maruz kalan yurttaşların, öncelikle maske takması ve temiz hava soluyacak yerlere gitmesi gerektiğini belirtti. Havada bulunan partikülerin suda eriyerek vücudumuza karışabileceğine dikkat çeken Kahraman, uyarılarını şöyle sıraladı:
“Özellikle kronik hastalığı olan hastalarımıza, kış aylarında mümkün olduğu derece de yoğun hava kirliliğinin olduğu alanlarda dışarıya çıkmamalarını öneriyorum. Ola ki bu bölgelerde yaşıyorlarsa, koruyucu maske takmaları lazım. Temiz havanın olduğu bölgelerde yaşamalarını öneririm. Kirli havanın insan sağlığı üzerinde onarılmaz tahribata neden olabiliyor. İnsanlara kaliteli ve temiz fosil yakıt imkânlarının sağlanması lazım. Motorlu taşıtların azaltılması ve atık üreten fabrikaların yaşam alanlarından uzak tutulması lazım. Gerekli filtrelemelerin yapılması lazım. Hava kirliliği, sadece havada bulunan partiküler değildir. Hava kirliliği bu partikülerin suda eriyerek vücudumuza karışabiliyor. Toprakta emilim göstererek toprakta yetişen ürünlere buluşarak tekrar vücudumuza karışabiliyor. Hava kirliliği sadece gözle gördüğümüz değil, aslında yediğimiz, içtiğimiz her şeyde bulunabiliyor. Bunun için öncelikle ilgili birimlerin insan sağlığı için gerekli tedbirlerin alması gerekiyor.”
[caption id="attachment_263953" align="alignleft" width="278"]
Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık[/caption]
Yıkanmamış, düşük kalorili kömür yasaklanmalı
Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından halka dağıtılan kömür kalorisinin düşük olduğunu kaydedip bunun insan sağlı üzerinde olduğu gibi çevreye de ciddi anlamda zararlar verdiğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Yıkanmamış kömürün, belediye tarafından şehre girilmesi ve dağıtılmasının engellenmesi gerekiyor. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından verilen kömür, çok kötü ve kalorisi düşük bir kömür. Bu kömür yakılınca çok ciddi bir sağlık sorunu oluşturuyor. İnsan sağlığına verdiği gibi çevreye de ciddi anlamda zarar veriyor. Bu kötü kömürün kesinlikle şehre girmesi ve dağıtılması yasaklanmalıdır. Bu kömürlerin dağıtılması yerine, şehir içinde doğalgaz ağının artırılması, doğalgaz faturalarının indirilmesi gerekiyor. 20 yıldır Van’da doğalgaz olmasına rağmen halen önemli bir kısmında doğal gaz ağı yok. Olan yerde de pahalı olduğu için, insanlar tercih etmiyor. Maddi anlamda yoksul olan insanlar mecburen düşük kalorili kömürler kullanmak zorunda kalıyor.”
Türkiye, yenilenebilir enerji ağının gelişmediğinden fosil yakıt kullanıyor
Dünyanın birçok yerinde güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıldığına işaret eden Kalçık, Türkiye’de bu gibi enerji ağının gelişmemesi nedeniyle fosil yakıtların kullanıldığını belirtti. Fosil yakıtlar yüzünden günden güne çevrenin yok olduğu uyarısı yapan Kalçık, sözlerini şöyle bitirdi:
“Artık fosil yakıtlardan kurtulmalıyız. Bu gibi yakıtlar, çevreye geri dönüşü olmayan zararlar veriyor. Van, yüksek rakımlı bir yer. Merkeze baktığımız zaman kişi başına düşecek yeşil alan bir metreden neredeyse az. Bu da, oksijenin gittikçe azalması, bitki ve canlıların olumsuz etkilenmesi anlamına geliyor. Bu gibi felaketlerin önüne geçmek lazım. Fosil yakıtlar yerine, güneş ve rüzgâr enerjisi kullanılmasının artırılması lazım. İnsanların çevreye saygılı, geri dönüşüme karşıda özendirilmesi lazım. Ancak bu şekilde yeşil bir dünya yaratabiliriz.”