Enflasyondaki artış ve buna bağlı olarak alım gücünün düşmesi insanları sefalete sürüklüyor. Gıda sektöründeki fiyat artışının ardından, vatandaşların pazarlarda çürük meyve-sebze toplaması çok konuşulmuştu. Şimdi de giyim ihtiyacını karşılayamayan insanlar göze çarpar hale geldi. Yeni ayakkabı almaya parası yetmeyen birçok vatandaş, ayakkabılarını tamir ettirmeye başladı.
Fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden enflasyon, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklamasına göre yıllık 39,59, Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAGrup) göre ise yüzde 109,01 olarak belirlendi.
Türkiye, John Hopkins Üniversitesi’nde Uygulamalı Ekonomi Profesörü Steve Hanke’nin hazırladığı “Yıllık Sefalet Endeksi’nde 10. sıraya kadar yükseldi. Türkiye’de, sefalete en çok etki eden faktörün yüksek enflasyon olduğu açıklandı. Türkiye, 2021 yılında yapılan sıralamada ise 156 ülke arasında 21. sıradaydı.
Enflasyonun etkisiyle hızla alım gücü düşen vatandaşın tüketim alışkanlıkları da büyük ölçüde değişti. Vatandaş, barınma, beslenme ve giyinme gibi temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamayacak duruma geldi.
Hazır giyim sektöründeki fiyat artışı vatandaşların karşılayamayacakları seviyeye çıktı. Bu durum da ayakkabı tamircilerine olan talebin artmasına yol açtı.
“Çöpe atılması gereken ayakkabıları tamire getiriyorlar”
“Eskiden orta-üst gelire sahip kesimin bile bugün ayakkabıya ayıracak parasının olmadığını bu durumun da ayakkabı tamirciliğine talebin artmasına yol açtığını aktaran esnaf, “Şimdi herkes tamir yaptırıyor, önceden ayakkabısını yaptırmaya tenezzül etmeyecek kişiler ayakkabılarını yaptırmaya başladı. Normalde çöpe atılması gereken ayakkabıları getiren oluyor biz almak istemiyoruz” ifadelerini kullandı.
Geçmişle bugün arasında karşılaştırma yapan esnaf, eskiden işlerinin, eskimiş ayakkabı tamirinden daha farklı olduğunun altını çizdi. “İnsanlar önceden daha farklı işlemler için gelirdi, örneğin topuk boyunu ayarlardık fakat şu an yaptığımız işlemlerin neredeyse hepsi eskimiş ayakkabıların tamiri” diye konuştu.
En çok spor ayakkabı tamir ettiğini aktaran esnaf, bu tip ayakkabıların en ucuz ayakkabılar arasında olduğunu dile getirdi. Birkaç yıl önce en pahalı spor ayakkabı 500 TL civarındayken şimdi orta kalitede bir spor ayakkabının bile 1200 TL civarında olduğunu söyledi. Bu tarz ayakkabıları en çok kullanan kesimin gençler olduğunu aktaran esnaf “Artık gençlerin ayakkabı alacak parası yok” dedi.
“Vitrinlere bile bakamıyorum”
Ayakkabısını tamir ettirmeye getiren bir vatandaş kendi durumunu anlattı. Hazır giyimdeki fiyat artışından dolayı kışlık ayakkabı alamadığını onun yerine önceki yıllarda kullandığı çizmeyi yaptırmaya getirdiğini söyledi.
“Birkaç yıl önce bir mağazaya gittiğimde 2 tane çanta 2 tane ayakkabı alıyordum ancak artık vitrinlere bile bakamıyorum” diyen vatandaş, eskiden ayakkabı yaptırmaya bile gitmediğini, her sene ayakkabı ve kıyafet alışverişi yapacak alım gücüne sahip olduğunu belirtti ve sözlerine şöyle devam etti:
“ Artık kıyafet ya da ayakkabıya ayıracak bütçemiz yok. Bir evde iki kişi çalışsa bile geçinmek zor. Kış gelince doğalgaz faturalarını nasıl ödeyeceğimizi düşünüyoruz”
24 Saat'e değerlendirmelerde bulunan bir başka ayakkabı tamircisi ise ayakkabı tamirine talebin artmasına rağmen artan enflasyonun işlerine zarar verdiğini söyledi.
Kullandıkları malzemelere sürekli zam geldiğini belirten esnaf, “Geçen yıl 250 TL’ye aldığımız yapıştırıcı şimdi 650 TL oldu, fiyatlar sürekli artıyor istikrar sağlayamıyoruz” dedi.
Esnaf aynı zamanda eleman azlığından da dert yandı ve yeni eğitim sisteminin mesleklerine zarar verdiğini belirtti. “Bizim zamanımızda meslek okulları olurdu, işçilik öğrenirdik” diyen esnaf, bu okulların sayısının çok azaldığını ve eğitim kalitesinin düştüğünü aktardı.
Enflasyonun bu denli yükselmesi vatandaşlar için büyük bir sorun. Geçinme kaygısı, toplumun büyük bir kesimini etkisi altına almış durumda. Ekonomideki bu sıkıntıların ne zaman çözüme kavuşacağı ise hala bilinmiyor.