DİDEM ÇAM Türk futbolunda 2018 yılında resmi olarak kullanılmaya başlayan Video Yardımcı Hakem (VAR) Sistemi, yıllardır tartışılmaya devam ediyor. Gerek ‘4 büyükler’ olarak adlandırdığımız Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Trabzonspor gerekse de birçok Anadolu takımı, neredeyse her maç, VAR Sistemi’nden yakınıyorlar. Peki, sistem neden bu kadar çok tartışılıyor? Eski FIFA kokartlı hakem Deniz Ateş Bitnel’le VAR Sistemi’yle ilgili merak edilen pek çok konuyu masaya yatırdık. Ayrıca Bitnel, Süper Lig’de yönettiği son maç olan Galatasaray- Trabzonspor karşılaşması için, “VAR Sistemi olmasını isterdim” dedi. “VAR Sistemi’ni de kendimize uydurduk” VAR Sistemi’yle ilgili öngörüsünün çıktığını belirten eski hakem Bitnel, “VAR Sistemi ülkemizde kullanılmaya başlandığında, ‘VAR Sistemi’ni de kendimize uydururuz. Onu da bozarız. Talimatlar doğrultusunda hareket etmek yerine, kafamıza göre hareket edip kamuoyu içerisinde kaos yaratırız’ demiştim. Dediğim gibi de oldu. Onu da kendimize uydurduk. Hakemlerin müdahale etmesi gereken pozisyonlara müdahale etmemesi, müdahale etmemesi gereken pozisyonlara da müdahale etmesi insanlarda hakemin ‘eyyam’ yaptığı düşüncesini oluşturdu. O yüzden sistem kabul görmedi. Sistemin eleştirilme sebepleri de buna bağlı olarak arttı” diye konuştu. Kulüplerin yalnızca aleyhine olan hataları konuştuğunu dile getiren Deniz Ateş Bitnel, “VAR Sistemi’nden önce insanlar, ‘Hakem görmedi’ diyordu. Görmeyebilir, bu olası bir durum. Bunu, hakemin yeteneksizliğine, bulunduğu pozisyona ya da ekibinin başarısızlığına bağlıyorlardı. Şimdi VAR’dan sonra, ‘Görmesine rağmen vermedi’ diyorlar. Tüm kulüpler, kendilerine karşı planlı bir hareket olduğunu düşünüyor. Sezon içerisinde baktığınız zaman artı ve eksiler birbirini götürüyor. Yani, takımların lehine ve aleyhine verilen kararlar, birbirini hemen götürüyor ve durum nötrleşiyor. Burada, herkes kendi aleyhine olan hataları konuşuyor ama lehine olanları kimse konuşmuyor” ifadelerini kullandı. “Başarısızlığın en büyük sebeplerinden biri...” “VAR Sistemi’nden önce, hakemler en azından gördüğünü veriyordu” diyen Bitnel, “Hata, yine aynı hataydı. Hakemler, yine doğru değerlendiremedikleri için hata yapıyordu. VAR’dan sonra hakemlerde, ‘Nasıl olsa ekran başında biri var. Ben görmesem de onlar beni uyarır. Ya da pozisyonu yanlış mı gördüm, VAR beni uyarsın’ düşüncesi oluştu. Aslında hakemlerin, üzerlerinden topu atma düşüncesi var. Başarısızlığın en büyük sebeplerinden biri de bu. ‘Nasıl olsa biri bana müdahale eder’ düşüncesi hakim. Aslında VAR’daki hakem de, ‘Hakem görecek’ diyor. Çünkü sorumluluk onun aslında. Yüzde 100 tartışmalı durumlar olmadığı sürece, VAR karışmamayı tercih ediyor. Hakem de nasılsa ‘VAR karışır’ düşüncesine giriyor. Birçok hata bundan kaynaklanıyor” şeklinde konuştu. “O maçta, VAR Sistemi olsaydı her şey daha farklı olurdu” Türk futbol tarihine damga vuran olayların yaşandığı, 21 Şubat 2016’da oynanan Galatasaray- Trabzonspor karşılaşmasında hakem olan ve o maçın ardından bir daha Süper Lig’de görev alamayan Deniz Ateş Bitnel, “O maçta, VAR Sistemi olsaydı her şey daha farklı olurdu” dedi. Neler yaşanmıştı? 2015-2016 sezonunda oynanan Galatasaray- Trabzonspor karşılaşmasında, bordo-mavili ekibe 4 kırmızı kart çıkmıştı. Trabzonsporlu oyuncular Özer Hurmacı ve Aykut Demir’in ardından Cavanda’nın da oyundan atılmasıyla maçın sonlarına doğru sahada istenmeyen olaylar yaşanmıştı. Bordo-mavili oyuncular, Cavanda’nın da oyundan ihraç edilmesi sebebiyle hakem Deniz Ateş Bitnel’in üzerine yürümüş, o esnada hakemin kırmızı kartı yere düşmüştü. Kırmızı kartı yerden alıp hakem Deniz Ateş Bitnel’e gösteren ve oyundan çıkması işaretinde bulunan Trabzonsporlu oyuncu Salih Dursun da maçtaki son kırmızı kartı görmüş ve böylece Trabzonspor maçı 7 kişi tamamlamıştı. “VAR Sistemi’nden maksimum seviyede faydalanırdım” Hakemlik yaptığı dönemde yönettiği Galatasaray-Trabzonspor maçında, VAR sisteminin olması halinde maçın çok daha farklı sonuçlanacağını dile getiren Bitnel, şunları kaydetti: “Galatasaray-Trabzonspor maçında, VAR Sistemi olmasını isterdim açıkçası. O gün maça, kendi ekibimle çıkmamıştım. Sorduğum kritik 3 soruya yanlış geri bildirim aldığım için o maçın oralara gittiğini gördük. VAR Sistemi olsaydı daha farklı olurdu. Sabri’nin Marin’i ittiği pozisyonu sonradan izlediğimde, penaltı olduğu gördüm. Bu pozisyonla ilgili sorduğum soruya, yanlış cevap aldığım için o pozisyonu penaltı olarak değerlendiremedim. VAR olsaydı, sorduğum soruya istinaden mutlaka izleme tavsiyesi olurdu. Hakemlerin ihtiyaç duyduğu anlarda hakemlere geri bildirim yapılabilmesi gerekiyor. Hakem tekniği olarak çok konuşmayı ve yardım almayı seven bir hakemdim. Ben, özellikle VAR Sistemi’nden maksimum seviyede faydalanabilecek düzeyde olurdum.” VAR Sistemi’nden önceki maçlar daha mı zevkliydi? VAR Sistemi’nin benimsenmesi için birkaç yıla daha ihtiyaç olduğunu belirten Bitnel, “Türkiye’de futbolseverlere, VAR Sistemi’yle yönetilen maçlar mı daha zevkli, yoksa VAR Sistemi’nden önce yönetilen maçlar mı daha zevkli diye sorsanız, çoğu VAR’dan önceki maçların daha zevkli olduğunu söyler. En azından ‘Ön yargı yok kimsede’ diye düşünülür. Ama Avrupa’da tabii ki VAR’ın faydaları daha fazla. Aslında VAR, bizim ülkemize de çok katkı sağlayacak bir sistemdi. Spesifik durumlarda katkıları da vardı. Geçtiğimiz dönemlerde, birçok insanın anlamakta zorlandığı pozisyonları, VAR’da doğru değerlendirdikleri de oldu. Gerekli pozisyonlara, gerektiği şekilde, standart uygulamalarla müdahale edilirse VAR Sistemi ülkemizde faydalı olur. Fakat bizim ülkede bu zihniyetin oluşması, birkaç yılımızı daha alacak gibi duruyor” ifadelerini kullandı. “Eski hakemlerin çoğu, yeni kurallara hakim değil” Medyada yorumculuk yapan eski hakemlerin kurallar konusunda kendilerini güncellemesi gerektiğine de dikkat çeken Deniz Ateş Bitnel, “Yorumculuk yapan eski hakemlerin çoğu, yeni kurallara hakim değil aslında. Bilmedikleri konu bu. Medya içerisinde, 20-25 senedir var olmuş ve kamuoyu tarafından takip edilen hakemlerden bahsediyoruz. Bunlar siyaha beyaz dese, birçok insanı ikna edebilecek yetenek ve o tecrübeye sahipler. En büyük sıkıntı da bu. Ofsayt pozisyonlarında, halen aktif pasif yorumları yapılıyor. Aktif pasif diye bir şey kalmadı. Geçmişteki kuralların üzerinden çok şey değişti. O yüzden kamuoyu, eski ve kural bilgisi konusunda kendini güncellememiş kişiler yerine, yeni hakemliği bırakmış daha genç kişileri takip etmeli” açıklamasında bulundu. Ofsayt kuralı henüz değişmedi Denenme aşamasında olan ofsayt kuralıyla ilgili de konuşan Bitnel, kuralın maksimum 2 sene test edileceğini söyleyerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Şu an birçok kişiye sorun, ofsaytla ilgili değişikliğin olduğunu düşünüyordur. Birçok insan hala, ‘Oyuncular birbirinden ayrılmadan ofsayt olmayacak’ düşüncesinde. ‘Kural değişti’ diye düşünüyorlar ama böyle bir değişiklik söz konusu değil. Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB), kendisine gelen tavsiye kararlarından biri olan, ‘Oyuncular birbirinden tamamen ayrılmadan ofsayt olmasın’ kuralını, sadece İtalya ve İsveç’te denenmesi için yetki verdi. Bu iki ülke, amatör ya da profesyonel lig fark etmeksizin bu kuralı test edecek ve IFAB’a geri bildirim yapacak. Bu kural, ‘Hücuma katkı sağladı, oyunu yavaşlattı ya da tartışmalara yol açtı’ vs. diye kuralın artı ve eksileri bildirilecek. IFAB da geri bildirime göre değerlendirme yapacak. Maksimum 2 sene, bu kural test edilecek. Ardından IFAB, kuralla ilgili bir değişikliğe gidecek ya da gitmeyecek. Bu kuralı ilk, teknik direktör Arsene Wenger tavsiye etmişti. Ben de futbola katkı sağlayacağını düşündüğüm için ofsaytta böyle bir değişikliğin olması gerektiğini düşünen taraftayım.”