Kahramanmaraş merkezli ve toplam 10 ilde etkili olan depremde, eski yapılar kadar 1-2 yıl önce yapılan apartmanların da yıkılması şaşkınlık yarattı. AYİDER Başkan Yardımcısı Mimar Erkurtoğlu, İstanbul’daki yapı denetiminin, WhatsApp’tan gösterilen fotoğraflarla onay alındığına işaret edip, yeni de olsa İstanbul’da birçok binanın bir depremde yıkıma uğrayacağı uyarısında bulundu. Afet Uzmanı Mimar Şen, deprem bölgesinin yapı stokunun düzelmesi için 10 yıl gerekeceğinin altını çizerken, Prof. İlki, İstanbul’da 2000 öncesi yapılara nokta atışı dönüşüm planı uygulanmasını önerdi
ERDİNÇ AKKOYUNLU/ İSTANBUL Türkiye’nin deprem imtihanı, en zor virajında... Ağır kış şartları yaşanırken 6 Şubat saat 04.20 sularında Kahramanmaraş merkezli, 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki 2 deprem, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay’da büyük yıkıma yol açtı. Depremin ardından 3. gün açıklanan verilere göre 6 bin 444 bina yıkıldı. Eski binalar kadar 2020 ve 2021’de yapılan, son tekniklerin kullanıldığı, 4 milyon TL bedelle satılan dairelerin bulunduğu binaların da yıkılması şaşkınlık yarattı. [caption id="attachment_264857" align="alignright" width="332"]
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkan Yardımcısı Ahmet Erkurtoğlu[/caption]
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkan Yardımcısı Ahmet Erkurtoğlu, “Sorunun temelinde belediye, müteahhit ve yapı denetim firmaları var. İstenilen her yer rant alanına çevriliyor. Yapı denetimi yönetmeliği çok doğru ama uygulaması yanlış. Kadıköy’deki inşaata Büyükçekmece’den yapı denetim uzmanı veriliyor. Gecikip gelemeyince de ‘Bana çimentoyu demiri WhatsApp’tan gösterin’ diyor. Attığımız fotoğrafa onay alıyoruz. Yeni de olsa İstanbul’da birçok bina Kahramanmaraş ve 10 ildeki gibi yıkıma uğrayacak” değerlendirmesinde bulundu.
İnşaat sistemi kökten değişmeli
Televizyondan izlediği kadarıyla depremde zarar gören 10 ildeki yapıların imalat şartlarına uygun şekilde inşa edilmediğinin görüldüğünü belirten Erkurtoğlu, “Şartnameye bire bir uyulmadığı görülüyor. Burada denetimi yapan ve yeni olan belediye binası da yıkılmış durumda. Kendini bile denetleyemeyen bir denetim yapısı var. Türkiye’de konut imalat sisteminin siyaset, imalatçı ve denetim anlamında baştan aşağı değişmesi lazım” diye konuştu.
[caption id="attachment_264859" align="alignright" width="342"]
Afet Uzmanı Yüksek Mimar Nihat Şen[/caption]
İzolatör olmayan binalar tehlikeli
Afet Uzmanı Yüksek Mimar Nihat Şen, Kahramanmaraş başta olmak üzere depremde zarar gören yapıların fay hatlarına yakın alanlardaki 12-14 katlı binalarda meydana geldiğini anımsatarak, “Bu tür binalar yapılır ama deprem izolatörü kullanılması gerekirdi. Bu kullanılmayınca ve kötü yapı uygulaması olunca, yıkım meydana geliyor. Bölgede aktif fay hattı olduğu biliniyor. Son yıllardaki gösteriş mimarisi nedeniyle yüksek katlar yerine 5 kata kadar mimari ile Anadolu’da imar faaliyeti yapılmalı” ifadesini kullandı.
10 il, 10 yılda düzelebilir
Türkiye’de yatay mimarinin bir gereklilik olduğuna dikkat çeken Şen, “Dikey bina yapacaksanız Japonya’daki ya da Kaliforniya’daki gibi şartlara uyarak yapacaksınız. O zaman bu binanın maliyeti çok yüksek olacak. O binayı o bölgeye yapmaya ekonomik olarak değer mi? Buna bakacaksınız. Yoksa satış yapmak, zengin olmak için fay hattının olduğu yere yüksek katlı yapılar yapılmaz” dedi. Şen, deprem yaşanan bölgedeki yapı stokunun ancak 10 yıla yakın bir sürede eski yoğunluğuna kavuşabileceğini belirterek, “Bunu yaparken de yatay mimariyi tercih etmek gerekir. Yoksa bu tür felaketler deprem merkezi o alan olmasa bile yine binaları etkiler” dedi.
[caption id="attachment_264858" align="alignright" width="410"]
İstanbul Teknik Üniversitesi Deprem Laboratuvarı’ndan Prof. Dr. Alper İlki[/caption]
İstanbul için 2000 öncesi bina avı
Bölgede inceleme yapmak üzere hareket etmeden önce gazetemize konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi Deprem Laboratuvarı’ndan Prof. Dr. Alper İlki ise, “Bölgedeki yapıların depremde hasar görmesi beklenir ama yıkılması beklenmez. Binaların ayakta kalması gerekiyordu. 1-2 yıllık binaların yıkılmış olması, yan yatması onların doğru şekilde inşa edilmediğini gösteriyor” dedi. İstanbul üzerindeki çalışmalarıyla tanınan Prof. İlki, “Şehirde 2000 yılı öncesi yapıları tespit ederek nokta atışı kentsel dönüşüm çalışması yapılması lazım. İBB öncülüğünde bir proje yapıldı. 30 bin binadan 300’ü deprem olmadan yıkılacak durumda. Çok sayıda bina da depremden hasar görecek pozisyonda görülüyor. İstanbul için çok acil şekilde 2000 öncesi bina tespiti yapılması gerekiyor” uyarısında bulundu.
Editör: Ahmet Ertüm
