Gülseren Tozkoparan Jordan / Ankara
DİE verilerine göre 2023 yılında yabancı gelinlerin sayısı 31 bin 29’a ulaştı. Uyruklarına göre 1.sıradaki Özbek gelinleri Suriye ve Azerbaycan izliyor. Yabancı damat sayısı ise 6 binlerde.
Yabancı gelinin bu denli artmasında sanal flört/ eş bulma sitelerinin büyük rol aldığı tartışma götürmez bir gerçek. Eş bulma siteleriyle tanışanlar içinde Endonezyalı kadın -Türk erkek evlilikleri üst sıralarda . DİE verilerine göre geçen yıl Endoezyalı gelinlerin sayısı 583 ile ilk 10 da yer almakta.
Endonezya Büyükelçiliği verilerine göre Endonezyalı gelinlerin sayısı Kovit pandemisi sonrasında zirveye çıkmış. Bu artışda yine en büyük faktör sosyal medya, sanal tanışma ve flört siteleri olmuş. Müstakbel eşini bir tıklamayla kolayca seçmek mümkün ancak kolay başlayan evlilikler aynı kolaylıkla devam ediyor mu?
Son yıllarda bu kadar kolay ve hızlı gerçekleşen evliliklerin gidişatı Türkiye’nin Endonezya Büyükelçiliğini bir hayli meşgul etmekte.
Endonezyalı gelinlerimiz damat adayının gönderdiği biletle kendilerini Türkiye de bir evliliğin hem de bambaşka bir kültürün içinde buluyorlar.Ancak hayatın Endonezya da çok sevilen ve izlenen Türk dizilerindeki gibi olmadığını anlamaları uzun sürmüyor, gerçek sorunlar çok geçmeden kendini gösteriyor. Gelin geldikleri ülkede mağdur olunca boşanma ve ülkelerine geri dönme istemiyle babaevi olan Büyükelçiliğin kapısını çalıyorlar.
Bursa’ya gelin giden M.şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanmak istiyor ama endişesi 2,5 yaşındaki bebeği, kime kalacağı.
İnternetten tanışıp evlenen başka bir kadın da iki yıldır çocuğu için katlandığını ama artık boşanmaya karar verdiğini ifade ediyor.
17 yaşında çocuğu olan bir anne ise Türk kimliğine sahip çocuğunun velayet talebinde bulunabilir mi çocuklara nafaka alabilir mi endişesinde.
Yine evlenme sitesinde tanışan bir kadın evlendikten sonra yasaklandığı için dışarı çıkamıyor, 8 yıl boyunca evde nerdeyse hapis hayatı yaşıyor.Sonuçta bir kaç kez evden kaçma teşebbüsü de başarısız olunca polise sığınıyor.
Endonezya’nın Ankara Büyükelçiliği Protokol ve Konsolosluk İşleri artan evlilik sayısında flört sitelerinin büyük katkısı olduğunu, birbirlerini çok iyi tanımadan çok çabuk karar verip evlenenlerde sorun yaşandığını ifade ediyor.
Türkiye ve Türk erkeklerine bu yoğun ilginin arkasında Endonezya ve Türkiye arasında özel ilişkilerden dolayı zaten Türkiye’ye özel bir ilgi ve sevgi olması, Türk dizilerinin çok yaygın bir şekilde izlenip sevilmesi genç kızların Türkiye’yi çoğunlukla Türk dizilerinden tanıması gibi faktörler olduğunu öğreniyoruz. Her iki ülkenin dininin ortak olması da başlangıçta ki en büyük etkenlerden birisi Endonez kadınlar için. Ülkeler arasında karşılıklı vize olmaması da buluşmaları kolaylaştıran sağlayan başka bir etken.
Evlenme siteleri dışında Türkiye de otellerde çalışmak üzere gelip de evlilik yapanlar zaten kültüre adapte olduklarından dolayı daha az sorun yaşandığı da alınan bilgiler arasında.
Evlilileri teşvik eden başka bir etken ise çok sayıda YouTube’çunun flört siteleri gibi çalışmaları .
Bir YouTube’cu Endonezya’nın Sukabumi köyüne gidiyor ve köy kızlarıyla röportaj yapıyor. Köyün bütün kızlarının hayali evlenip Türkiye’ye gelmekmiş.
Sorunların kaynakları
Evliliklerdeki sorunların başında iletişim; aynı dili konuşmamak geliyor. Endonezyalı gelinlerin avantaj gibi gördükleri din birliği aslında onları yanıltan en büyük etken.
İkinci olarak ailelerin karışması. Evli çiftin aileyle, kayınvalideyle yaşaması sorun ve anlaşmazlık çıkarıyor.
Diğer önemli bir sorun Türk erkeklerinin çoğunlukla ilk değil 2. ya da 3. evlilikleri olması. Dul erkeklerin kendilerine ve ailelerine bakacak birisini, tercihen daha genç bir kadın aramaları sonuçta aradaki yaş farkı da problem yaratıyor, erkeğin ailesinden ve yetişkin çocuklarından da bir muhalefet oluyor.
Büyükelçilik Bilgi Sosyal ve Kültürel Bölümü Birinci Katip Fitriyani Ridvan da kültürel farklılıkları anlamakta çiftlerin çaba göstermemesinin en önemli sorun olduğunun altını çiziyor.
Büyükelçilik olarak vatandaşlarına çeşitli şekilerde destek olduklarını, gelinleri Türkiye’deki yasal hakları ve kültür hakkında bilgilendirme amacıyla düzenli toplantılar/webinarlar yaptıklarını ifade ediyor.
Instagram’da da duyurulan Mart ayındaki son toplantıda Avukat Eralp Çıragül hem Aile Hukuku konusunda bilgiler verdi hem de bir çok şehirden katılımcıların sorularını yanıtladı.
Toplantıda verilen bilgiler aile içi şiddet ve çeşitleri. Cinsel, Fiziksel ,Ekonomik, Duygusal Ruhi şiddet türlerinden biri veya fazlasıyla karşılaştıklarında ne yapacakları. Türkiye deki boşanma çeşitleri, boşanmada mal veya servet paylaşımı, boşanmadan sonra yapılacaklar, tedbir, yoksulluk nafakası, kalıcı maaşa bağlanmak için yapılması gerekenler. Eşin ölmesi durumda yapılacaklar, Türkiye de laik sistem, resmi nikah zorunluluğu ve getirdiği yasal haklar, Endonezya’daki boşanmalarda kararı Türkiye de tanıtmak için yapılması gerekenler...
Baba kapısı devrede
Türkiye’ye gelen gelinler resmi nikah dairesinde evlenecekleri zaman Belediye’nin kendi ülkelerinde evli olmadıklarına dair bir mektup istemesi üzerine Elçiliğe başvuruyorlar.
O durumda Elçilikte kendileriyle ön gürüşme yapılıp çeşitli sorular soruluyor; ne zamandır tanıştıkları, Türk kültürünü ne kadar tanıdıkları, Türkçe bilip bilmedikleri, nasıl anlaştıkları gibi.
Müşavir Alıh, gelinlerin her konuda kendilerine sorup danıştıklarını ama en çok da dil engelinden kaynaklanan sorunları yansıttıklarını ifade ediyor. “Genellikle aralarında ortak iyi konuşulan bir dil yok, başlangıçta internette tanışırken tercüme yapan uygulamalarla idare ediyorlar o şekilde bir yere kadar anlaşabilseler de yetmiyor. Elçilik olarak ihtiyacı olanlara dil konusunda destek olup tercüman veriyoruz.
Evliklerinde yaşanan bir sorunla başvuranlara Elçilik destek olup sorunlarını çözmeye yardımcı olmaya çalışıyor. Şiddet ve anlaşmazlık durumda gelinlerin şikayeti kendilerinin yapması gerektiğinden tercüman konusunda yine destek veriliyor. Evlendikten 3 ila 6 ay sonra gitmek isteyenlerin sayısının bir hayli fazla olduğu da bilgiler arasında.
Eğer çocuk varsa işleri biraz daha zorlaşıyor, çocukları için kalmak isteyenlerin ikamet problemleri oluyor. Endonezya yasalarına göre çocuklar 18 yaşına kadar çifte vatandaş kalabilir sonrasında sadece birisini seçmeleri gerektiğinden zorluklar başlıyor.
Mutluluğun anahtarı
Kendisi de ilk evliliğinden sonra benzer bir yöntemle Endonezyalı eşi ile 15yıl önce tanışıp ikinci evliliğini yapan emekli öğretmen, Endonezya uzmanı yazar Ali Osman Muş “Türk-Endonez evliklerinde yaşanan en büyük sıkıntının bir araya gelen farklı kültürlere sahip bireylerin birbirlerinin dillerini, kültürlerini öğrenmekte hevesli olmaması, yeterince çaba sarfetmemesi “diyor.
Kendisinin Endonezce öğrenip bu konuda bir çok kitap yazdığını, eşinin ise büyük çaba gösterip Türkçeyi öğrendiğini ve Türk yemekleri yaptığını ifade ediyor. Tesbitlere ek olarak gözlemine göre yemek kültürünün de büyük sıkıntı yarattığının altını çiziyor.
“Bu evliliklerdeki en büyük sorun bana göre yemek konusunda anlaşmazlık. Endonezyalı kadın Türk yemeği yapmasını öğrenmiyor, kendi yemeklerine aşırı düşkünler. Tanıdığım iki çocuklu bir çift epeydir evli oldukları halde kadın sadece kendi yemeklerini yaptığı ve koca da sevmediği için yıllardır lokantadan yemek yediğini biliyorum.
Diğer önemli konu ise Türk erkeklerinin aşırı baskıcı davranmaları ve kadını malları gibi görmeleri. Kadınlar çalışmak istiyor kocaları izin vermediğinde sorun oluyor.
Kendi ülkesinde böyle bir baskı görmeyen kadınlar için bu baskı bir boşanma sebebi olabiliyor.
“Bir Endonez hanımla 53 yaşında evlendikten sonra anladım ki dinimiz aynı olmasına rağmen hayat görüşlerimiz çok farklıdır. Şimdi yaklaşık 15 yıldır evliyiz hala anlaşamadığımız konular var elbette ama çözeriz. Birbirimizi anlamanın iki kültürü ve zihniyeti anlamak demek olduğunu öğrenmek zorundayız: Samimi olarak şu soruyu sormak gerekir: İki tarafın evlenirken beklentisi nedir? Kendisine ve ailesine annesine bakacak bir hanımla evlenme zihniyeti ve
ortak din duygusuyla hareket edip hızlıca evlenince sorunlar da kısa sürede başlıyor. İkinci evliliklerde her iki tarafın önceki evlilikten olan çocuklarının durumunun da net olarak belirlenmesi gerek. Bu sorumluluğu unutup yeni bir evlilik yapan karı-koca adayları ileride çıkacak sorunlara öncülük ediyor.”
Ali Osman Muş “Din kardeşiyiz ama din zihniyetlerimiz çok farklı, birbirimizi tanıdığıdığımızı sansak da yeterince tanımıyoruz, birbirimizi tanımak için çaba sarfetmek, insanbilim gözüyle birbirimize bakmak gerekir. O nedenle Endonezya hakkında kitaplar yazıyorum.”
Ankara'daki Endonezyalı gelinler grubu
Türk erkekleriyle evli Endonezyalı kadınların oluştukları platform gelinindonesia@ da geçen yılın Ekim ayında 4. yaşını doldurdu
.Son yıllarda hızla artan Türk Endonez evliliklerin artmasıyla birbirlerine destek için kurulan Endonezyalı gelinler platformunun resmi instagram hesabı da bulunmakta. Gelinlerin sosyalleşme ve çeşitli konularında birbirine destek olma için kurdukları platform Endonezya Büyükelçiliği ile yakın iletişim içinde, büyük destek görüyorlar. Yıldönümü kutlamalarına görevine gecen yıl Ağustos da baslayan Türkiye’nin Endonezya Büyükelçisi Achmad Rizal Purnama da katılarak birlik beraberlik ve yurtdışına birbirine verilen desteğin önemine değinen konuşma yaptı.