Uzmanlar, 1 Ocak 2022’de yürürlüğe giren dijital bankaların faaliyetlerine ilişkin yönetmelikle, bankacılığa büyük bir hareket geldiğinin altını çizip artan yatırım ve rekabetin tüm finans ekosistemine yarar sağlayacağını vurguluyor. Merkez Bankası, kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasını engellerken dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik herhangi bir hizmet sunulamayacağına dikkat çekti
Fatma Ağaç / Ankara
Günümüzde en fazla düzenleme yapılan sektörlerden birisi olan bankacılık ve finans sektörüne ilişkin çeşitli eleştiriler aldı başını gidiyor. Merkez bankaları üzerinden yapılan spekülasyonlar; uluslararası alanlarda hizmet veren çeşitli bankaların durumlarını da tartışmalı hale getirdi.
Bankalar, daha fazla müşteri kitlesine hitap edebilmek için sektörde “Dijital Bankacılık” yatırımlarını artırıyor. Yatırımların artmasıyla birlikte bankalar arasındaki rekabette hız kazanmaya başladı. Kripto para (Dijital Para) piyasasının, finansal açıdan güven vermemesi nedeniyle; yasal bankacılık faaliyetlerine daha çok yönelen müşteriler; dijital bankacılığın önemini daha da çok öne çıkarıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) hazırladığı Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik, 29 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. 1 Ocak 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yönetmelik, Türk bankacılık sektöründe “Yeni Nesil Bankacılık” için “Yeni Bir Sayfa” olarak değerlendiriliyor. Bu düzenleme ile birlikte bankacılığa büyük bir hareket geldiğinin altını çizen uzmanlar, artan yatırım ve rekabetin tüm finans ekosistemine fayda sağlayacağının üzerinde duruyorlar.
Bu arada yapılan düzenlemeler doğrultusunda Merkez Bankası (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası - TCMB) da “Dijital Bankacılık Lisansları”nı vermesi bekleniyor. Ancak Merkez Bankası’nın, yaygın bir şekilde lisansların verilmesine çok sıcak bakmadığı, 5 banka için “Dijital Bankacılık Lisansı” verebileceği konuşuluyor. Dijital bankacılık faaliyetlerinin yanında çok da güven vermeyen “Küresel Dijital Ödemeler Pazarı” da büyümeye devam ediyor.
Devrim olarak değerlendiriliyor
Uzun yıllar öncesinden bu yana Türkiye’nin, bir Finans ve Teknoloji Merkezi (Fintek) haline getirilebilmesi için bu alandaki düzenlemelerin kaçınılmaz olduğunun altı sektör uzmanları tarafından çizilirken, düzenleyici kurumların artık küresel rekabeti merkeze alarak değerlendirme yapmaları gerektiği vurgulanıyor.
Şubesiz (Dijital) Bankacılık ve Servis Bankacılığı esaslarını belirleyen yönetmelik konunun uzmanları tarafından “Devrim” olarak da nitelendirilirken, fiziksel bir şube olmaksızın sadece dijital kanallar üzerinden hizmet verecek bankaların faaliyette bulunmalarına imkân tanıyacak esasları kapsıyor.
Yönetmelik ne getiriyor?
Dijital bankaların asgari ödenmiş sermayesi, bir milyar Türk lirası olacak. Dijital bankalar, genel müdürlük ile genel müdürlüğe bağlı hizmet birimleri dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek, fiziki şube açamayacak ve genel müdürlükleri fiziki şube olarak kullanamayacak. Bununla birlikte bu bankalar, müşteri şikâyetleri için en az bir fiziki ofis açmakla yükümlü olacak.
Dijital bankaların ortaklarının teknoloji, elektronik ticaret ya da telekomünikasyon hizmetleri sunan tüzel kişiler olması durumunda, BDDK söz konusu tüzel kişilerin veya bu tüzel kişilerin kontrolünü elinde bulunduranların Türkiye’de yerleşik olmasını ön koşul olarak görüyor. Diğer bankalar için geçerli olan kuruluş ve faaliyet izni şartları, dijital bankalar için de geçerli olacak.
Mevcut bankalar yeni başvuru yapmayacak
Halihazırda faaliyet izni bulunan bankaların faaliyetlerini dijitale taşımak için ayrıca bir başvuru sürecine girmelerine gerek olmayacak. Ancak, söz konusu bankalar faaliyetlerini kısmen ya da tamamen dijital bankacılığa taşımak istemeleri halinde mevcut şubelerini BDDK’nın uygun göreceği bir plan dahilinde kapatmaları gerekecek. Bankaların faaliyetlerini sadece “Elektronik Bankacılık Hizmetleri” dağıtım kanalları ile gerçekleştirmek istemeleri halinde, söz konusu bankaların bilgi sistemlerinin, BDDK Teşkilat Yönetmeliği’ne göre yerinde denetime konu edilmesi ve BDDK’nın söz konusu bankaların bilgi sistemlerinin yeterliliği konusunda uygun görüşünün alınması gerekecek.
BDDK’nın, “Kripto para” uyarısı
BDDK, 8 yıl önce bankaları, “Kripto para” yatırımlarına kredi verilmemesi yönünde uyarmış, sanal paraların barındırdığı muhtemel riskler hakkında kamuoyunu aydınlatmıştı. O dönem BDDK, yaptığı açıklamada; Bitcoin’i, “Karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi” olarak tanımlayarak, Bitcoin ve benzeri sanal paraların barındırdığı muhtemel risklerin kamuoyuna hatırlatılmasında fayda olduğunu bildirmişti.
BDDK, 30 Kasım 2021’de Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’ne gönderdiği yazıda, kayıtlı bankacılık/sermaye piyasası sistemi dışına para çıkarılmasına yönelik işlemlerde kripto varlıkların kullanımının engellenmesini isteyerek, bu konuda gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerektiğini belirtti. BDDK daha önce de kredi müşterilerinin yakın dönemli ihtiyaçları haricinde kredi kullanmamaları konusunda uyarılarda bulunmuştu.
Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmiyor
Fintekler bankacılığı değiştiriyor
Fintekler (Finans-Teknoloji) bankacılık sektöründe iş yapış modellerini ve hizmete bakışı temelden değiştiriyor. Yerleşik oyunculara göre, finansal işlemleri daha hızlı, düşük maliyetli ve kolay hale getiren finteklerin yarattığı yeni ekosistemde bankalar da artık teknoloji şirketleri ile iş birliğine gidiyor.
Önümüzdeki süreçte hızla artmaya devam eden dijitalleşme ve teknolojik gelişmeler finansal teknoloji sektörünün büyümesini hızlandıracak. Ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları başta olmak üzere fintekler, teknolojiyi etkin şekilde kullanarak geleneksel finansal servisleri içerik, sunum ve erişim yönünden değiştirmeye devam edecekler.
Kripto paraya Merkez Bankası çelmesi
Merkez Bankası, kripto varlıkların (sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan-saadet zinciri niteliğinde), ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına engel koydu. Ayrıca, kripto varlıkların dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik herhangi bir hizmet sunulamayacağı da bildirildi. Merkez Bankası’nın ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına dair yönetmeliği, 16 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Yönetmelik, 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmişti.