“Dep oğlum...” Aynı dili konuşmak

Süreyya ORAL Hepimiz Türkçe konuşuyoruz ama söylediklerimizin veya anlattıklarımızın ne kadarı dinleyenler tarafından anlaşılıyor bunlardan emin değiliz…Özellikle çok teknik ve bilimsel konuşanların anlattıklarının yüzde kaçını insanlar anlıyor belli değil.. Çoğu zaman teknik içerikli basın toplantılarında anlatılanları halkın anlayacağı biçimde aktarma konusunda zaman zaman bizler de sıkıntı çekiyorduk… Mesela bazımız enflasyonun ne olduğunu kelimeden anlarken bazılarımıza bunu hayat pahalılığı olarak söylememiz gerekmektedir.. Şehirli ve taşrada yaşayanların da aynı olayı anlatımları farklıdır… Şehirli anlatırken bir tercümana ihtiyaç olabilir, bir kasabalı anlatırken de yine bir tercümana ihtiyaç duyulabiliriz…Bu konuşmaların içine yerel şiveler girdiğinde insanları anlamak ve derdini anlatmak tadından yenmez bir hal alır… Yıllar önce bir arkadaşım anlatmıştı.. Oğlu daha 4-5 yaşlarında iken memlekete babasının yanına göndermiş ve bir süre orda kalmıştı… Ankara’ya geldiğinde bahçede oğluyla top oynarken “hadi vur oğlum” dediğinde çocuk hiç tepki vermiyor ve topa vurmuyor.. Memleketten yeni geldiği için telefon edip babasına olayı anlattığında babası ona “dep oğlum” demesi gerektiğini söylüyor… Bu konuşmadan sonra baba oğluyla top oynarken “dep oğlum” dediğinde oğlu çok güzel bir biçimde topa vuruyor.. Ama dep ile vur demenin yer değiştirmesi biraz zaman alıyor… Bizler hep konuşurken karşı tarafın bizleri anlamadığından yakınırız ama bunun nedenini hiçbir zaman araştırmayız…Belki konuşurken kullandığımız kelimeler bizlerin karşımızdaki kişilere ulaşmamızı engelliyordur…O nedenle konuşma veya yazma öncesinde yerel şiveleri de öğrenmemiz gerektiğine inanıyorum… En basit şekliyle düşündüğümüzde taşrada bir adres sorduğumuzda bile sıkıntı yaşayabiliriz.. Sorduğumuz kişi öyle bir anlatır ki sanki sorduğumuz yer iki adım ileride gibi düşünürüz, ama git git adrese bir türlü ulaşamayız… O nedenle neyi nerede nasıl ele alacağımız ve ne şekilde anlatacağımız çok önemli…