PEKİN (AA) - Çin-Afrika İşbirliği Forumu'nun (FOCAC) 9'uncu zirvesi, Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen açılış töreniyle başladı.
Forum açılışında Çin'in Devlet Başkanı Şi Cinping'in yanı sıra konuk Afrika ülkelerinin liderleri ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres konuştu.
Devlet Başkanı Şi, konuşmasında, 2000 yılında başlatılan Çin-Afrika İşbirliği Forumu'nun (FOCAC), Çin'in Afrika ülkeleri ile ilişkilerinde dönüm noktası olduğunu, işbirliğinin son 24 yılda milyarlarca sıradan Çinli ve Afrikalının hayatına somut kazanımlar sağladığını, dünyada yüzyılda bir görülen dönüşümlerin yaşandığı bir dönemde ülkelerinin meşru haklarını ve çıkarlarını koruduklarını belirtti.
Çin-Afrika ilişkilerinin tarihin en iyi döneminde olduğu ifade eden Şi, tüm Afrika ile ikili ilişkilerini "stratejik ilişki" seviyesine yükseltmeyi, Çin-Afrika ilişkilerinin genel karakterizasyonunu ise "yeni dönem için her koşulda ortak geleceği paylaşan Çin-Afrika topluluğu" olarak tanımlamayı önerdiklerini bildirdi.
Şi, modernleşmenin tüm ülkelerin vazgeçilmez hakkı olduğunu, modernleşmeye Batılı yaklaşımın gelişmekte olan ülkelerde acılara yol açtığını, 2. Dünya Savaşı'nın ardından bağımsızlığını kazanan ve kalkınma yolunda ilerleyen Çin ve Afrika ülkeleri gibi üçüncü dünya ülkelerinin modernleşme sürecinin tarihsel haksızlıklarını gidermeye çalıştığını kaydetti.
Çin ve Afrika'nın nüfus toplamının dünya nüfusunun üçte birini oluşturduğuna işaret eden Şi, "Biz modernleşmeden küresel modernleşme olamaz. Çin ve Afrika'nın ortak modernleşmesi Küresel Güney'de yeni bir dalga yaratacak, ortak geleceği paylaşan topluluk oluşturma yolunda yeni bir çığır açacak." dedi.
Çin lideri, Afrika'nın modernleşmesi için sanayi, ticaret, altyapı, kalkınma işbirliği, sağlık, tarım, geçim, kültürel etkileşim, yeşil dönüşüm ve güvenlik alanlarında 10 maddelik "ortak eylem" planı önerdi.
- "Çin'in büyük pazarı Afrika'nın büyük fırsatına dönüşecek"
Çin'in, büyük ekonomiler arasında bir ilki gerçekleştirerek, aralarında 33 Afrika ülkesinin de olduğu en az gelişmiş ülkelerle gümrük tariflerini sıfırlayacağını böylece pazarını daha fazla dışa açacağını belirten Şi, "Çin'in büyük pazarı, Afrika'nın büyük fırsatına dönüşecek." ifadesini kullandı.
Şi, Çin'in Afrika ile sanayi tedarik zinciri işbirliğini geliştireceğini, Çin-Afrika Ekonomi ve Ticaret İşbirliği Pilot Bölgesi'nin oluşumunu teşvik edeceğini, küçük ve ortak ölçekli şirketleri güçlendirme programı yürüteceğini ve dijital teknoloji işbirliği için 20 örnek proje başlatacağını bildirdi.
Çin'in Afrika'ya altyapı alanındaki desteğini sürdüreceğini vurgulayan Şi, yüksek kalite Kuşak ve Yol işbirliğini teşvik etmek için 30 altyapı ve bağlantılılık projesi yürüteceğini, ayrıca Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi gelişimine destekleyecek bölgeler arası bağlantıların oluşumuna katkı için lojistik ve mali işbirliğini geliştireceğini belirtti.
- "Küçük ama güzel" geçim destek projeleri
Şi, Küresel Kalkınma Girişimi kapsamında işbirliğini derinleştirmek üzere Afrika'da bin tane "küçük ama güzel" geçim destek projesini uygulamaya koyacaklarını ifade etti.
Sağlık alanında Afrika ile hastaneler ağı ve ortak sağlık merkezleri kurmaya hazır olduklarını dile getiren Şi, Afrika'ya 2 bin sağlık personeli göndereceklerini, Çinli şirketleri Afrika'nın ilaç sanayisine yatırım yapmaya teşvik edeceklerini ve Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin geliştirilmesine ve salgın hastalıklarla mücadeleye destek olacaklarını kaydetti.
Şi, Afrika'ya 1 milyar yuan (140 milyon dolar) acil gıda yardımı sağlayacaklarını, 6 bin 670 hektar standart tarım alanı oluşturacaklarını, kırsal toplulukların geçimi ve refahına yönelik 500 programı hayata geçireceklerini duyurdu.
Çin'in Afrika'da 30 temiz enerji projesi yürüteceğini aktaran Şi, hava tahmini, erken uyarı, afet önleme ile giderme ve biyo-çeşitliliğin korunması için sistemler kurulmasına yardımcı olacaklarını aktararak, nükleer enerjinin barışçı kullanımı için bir forum başlatacaklarını bildirdi.
- 3 yılda 50,6 milyar dolar finansman
Çin lideri, söz konusu ortak eylemler için gelecek 3 yılda kıtaya 360 milyar yuan (50,6 milyar dolar) finansman sağlayacaklarını, bunun 210 milyar yuanının (29,6 milyar dolar) kredi, 80 milyar yuanının (11,2 milyar dolar) yardım, 70 milyar yuanının (9,8 milyar yuan) Çin şirketleri tarafından yatırım olarak aktarılacağını belirtti.
Şi, Afrika'nın Geleceği-Mesleki Eğitim İşbirliği Planı kapsamında bir mühendislik teknolojisi akademisi ve Çin'in yurt dışındaki mesleki eğitim merkezleri Luban Atölyeleri'nden 10 tane kuracaklarını, büyük bölümü kadınlar ve çocuklar için olmak üzere 60 bin eğitim fırsatı yaratacaklarını ifade etti.
Afrika ülkeleri ile devlet yönetimi alanında deneyim paylaşacaklarını aktaran Şi, Kıta'da 25 araştırma merkezi kuracaklarını, farklı ülkelerden bin siyasetçi ve devlet görevlisini Çin'e davet edeceklerini kaydetti.
Şi, Çin'in Afrika ile Küresel Güvenlik Girişimi kapsamında işbirliğini geliştirmeyi istediğini belirterek, Afrika ülkelerine 1 milyar yuan (140 milyon dolar) askeri yardım hibe edeceklerini, 6 bin askeri personele, bin polis ve kolluk görevlisine eğitim vereceklerini, ayrıca 500 genç subayı Çin'e davet edeceklerini duyurdu.
- Sömürgecilikle mücadeleden bağlantısızlık hareketine
FOCAC Afrika Dönem Başkanı Senegal'in Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye de dünyanın savaş, şiddet, aşırıcılık ile uzayan ekonomik ve sosyal krizlerle karşı karşıya olduğu bir dönemde, forumun modernleşme temasına, ortak hedefleri gerçekleştirme idealine odaklanmasının öneminin altını çizdi.
FOCAC işbirliğinin tarım, mesleki eğitim, su kaynaklarının yönetimi, sanayi, sağlık ve diğer stratejik alanlarda müspet sonuçlar ürettiğine dikkati çeken Senegal lideri, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'nin de Afrika'nın altyapı ve ulaştırma ağlarının inşasına büyük katkı sağladığını vurguladı.
Afrika ülkelerinin Kovid-19 salgınında, Çin'in ilk aşıları ve koruyucu kıyafetleri sağlayan ülke olduğunu, en karanlık anda verdiği desteği unutmadığını dile getiren Faye, Çin'in Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin kurulmasına yardım ederek Kıta'nın bulaşıcı hastalıklarla mücadele kapasitesini geliştirmesine destek sağladığını kaydetti.
Faye, Afrika ve Çin'in, geçmişi sömürgecilikle mücadeleden bağlantısızlık hareketine kadar giden dostluk ve dayanışma geleneği olduğuna işaret ederek, yeni dönemde Çin'in öncülük ettiği küresel kalkınma, güvenlik ve uygarlık girişimlerini desteklediklerini dile getirdi.
- "Afrika'nın Çin'e ihtiyacı var"
Moritanya Cumhurbaşkanı ve Afrika Birliği Dönem Başkanı Muhammed Veled Gazvani ise Çin-Afrika ortaklığının barışı ve gelişiminin "Güney-Güney işbirliğine örnek teşkil ettiğini" vurgulayarak şunları kaydetti:
"Bugün Afrika kıtasının karşı karşıya olduğu iç sorunlar ve ekonomik, güvenlik, çevre krizlerinin yol açtığı yıkıcı sonuçlar göz önünde alındığında, güvenlik ve istikrarı ağlamak, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve uluslararası forumlarda sesini duyurmak için Çin'in desteğine ihtiyacı var."
