CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, Türkiye genelinde 2023 yılında 51 ilde beş yaş altı çocuk ölümlerindeki artışa dikkat çekerek, Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’na bu konuda bir eylem planları olup olmadığını sormuştu.
Memişoğlu, bebek ölümlerinde meydana gelen artışın 2023 yılında 11 ili etkileyen 6 Şubat 2023 depremleri olduğunu açıkladı. Bakan Memişoğlu'nun açıklamasını değerlendiren Pala, şunları kaydetti:
"2023 yılında bir önceki yıla göre 81 ilimizin 51'inde hem bebek hem de beş yaş altı ölüm hızı artışı var. 11 ilin depremden doğrudan etkilenen iller olduğunu ve resmi sayılara göre depremde 2 bin 876 beş yaş altı çocuğu yitirdiğimizi biliyoruz. Ancak depremden doğrudan etkilenmeyen 40 ildeki bebek ve beş yaş altı ölüm hızı artışına yanıt verilmiyor. Beş yaş altı çocuk ölüm hızının 2023 yılında 2022 yılına göre en fazla artış gösterdiği ilk on beş il sırasıyla Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Gaziantep, Osmaniye, Edirne, Bartın, Gümüşhane, Karabük, Bolu, Uşak, Rize, Iğdır ve Amasya. Bu illerden 6’sı depremden etkilenen iller iken diğer 9’u depremin etkilemediği illerden oluşuyor.
Depremden etkilenen illerde beş yaşın altında 2022 yılında toplam 3 bin 656 çocuk ölümü var iken, 2023 yılında bu sayı 2 bin 876’si depremde vefat eden olmak üzere, toplam 6 bin 393’e yükselmiş. Depremde vefat eden çocukları dışarıda tutarak beş yaş altı çocuk ölümü hesaplandığında, Osmaniye dışında bütün illerde çocuk ölüm hızı artış göstermiş. En yüksek artış ise Kahramanmaraş ve Malatya’da gerçekleşmiş. Bu veriler, çocuk ölümlerindeki artışın tek başına deprem nedeniyle hayatını kaybeden çocuklarla açıklanamayacağını ortaya koyuyor. Cumhur ittifakı Cumhurbaşkanlığı Hükümeti tarafından uygulanan sosyal politikalar ve sağlık politikaları, deprem sonrasında, çocukları erken ölümden korumak konusunda yetersiz kalmış görünüyor.
"Sağlık Bakanı'nın çocuk ölüm hızı artışındaki tek nedeni deprem olarak açıklaması, diğer sorunları görmezden geldiğini gösteriyor"
Beş yaş altı çocuk ölümlerinin hem gelir hem de sağlık eşitsizlikleri ile doğrudan ve dolaylı olarak ilişkisi bulunuyor. UNICEF raporlarına göre küresel olarak en yoksul hane halklarındaki çocukların 5 yaşından önce ölme olasılığı, en zengin hane halklarındaki çocuklara göre 2,1 kat daha fazla. Ülkemizde 2013 yılında beş yaş altı ölüm hızı, hane halkı refah düzeyi en yüksek yüzde yirmilik grupta binde 8 iken, en düşük grupta 3,5 kat daha yüksek olarak binde 28 idi. Maalesef hane halkı refah düzeyine göre çocuk ölümlerine ilişkin istatistikler 2013 yılından sonra açıklanmıyor. Yoksul ailelerde dünyaya gözlerini açan çocuklar, orantısız biçimde beş yaş altı ölüm yükü taşıyor.
Sağlık Bakanı’nın çocuk ölüm hızı artışındaki tek nedeni deprem olarak açıklaması, diğer sorunları görmezden geldiğini gösteriyor. Sağlık alanında elde edilen her olumsuz veri, olguların tekrarlanmaması ve önlenmesi için bir politika çerçevesi oluşturmayı ve bir eylem planında hareket etmeyi zorunlu kılar. Görmezden gelinen veriler, Cumhur ittifakı hükümetinin çocukların ölümlerindeki artıştan sorumlu olduğunu ve bu olumsuz durumu düzeltmek için gerekli adımları atmaktan geri durduklarını göz önüne seriyor."