TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Ticaret Bakanlığı’nın 2025 yılı bütçe görüşmeleri tartışmalarla başladı.
Komisyon, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı. Bakanlığının bütçesinin sunuşunu yapan Bakan Bolat, şunları söyledi:
"Türkiye, önemli bir döviz katkısı yapmıştır"
“Türkiye ekonomisi 2023 yılında zayıf dış talep ve deprem felaketlerine rağmen yüzde 5,1 oranda büyüme kaydederek güçlü bir performans sergilemiştir. 2024 yılı ilk 6 ay sonunda, yıllıklandırılmış nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 1 trilyon 202 milyar dolara ulaşarak rekorunu yenilemiş, 2023 yılında kişi başına düşen milli gelir ise yüzde 24,2 artışla 13.243 dolara ulaşmıştır. GSYH artışı, 2024 yılının ilk yarısı itibarıyla bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,8 olmuştur. Ekonomik büyüme 16 çeyrek üst üste devam etmektedir. İhracatı artırmaya ve ithalatı düşürmeye yönelik attığımız adımlar neticesinde, büyüme kompozisyonunda dengelenme görülmüş ve net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı son 2 çeyrektir pozitif seviyede gerçekleşmiştir. 2024 yılının ilk yarısında yüzde 3,8’lik büyümeye net mal ve hizmet ihracatının katkısı 1,4 yüzde puan olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılında mal ihracatımız 2022’ye kıyasla yüzde 0,6 oranında artışla 255,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek Cumhuriyet tarihimizin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Ülkemiz hizmet ihracatı, 2002’den 2023 yılına kadar 7,5 kat artış göstermiş ve 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 14’lük artışla 106 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Böylelikle, 56,7 milyar dolar gibi rekor bir fazla vererek cari işlemler dengesine önemli bir döviz katkısı yapmıştır.
"19 serbest bölgeden 12,7 milyar dolarlık mal ihracatı gerçekleşti"
Son 15 ayın 10’unda ihracatımız aylık rekor düzeyinde gerçekleşmiş, 13’ünde ithalatımız bir önceki yılın aynı ayına göre gerileme göstermiş ve neticede son 15 ayın 12’sinde dış ticaret açığı azalmıştır. Böylece son 15 aylık dönemde yıllıklandırılmış cari işlemler açığı 55,6 milyar dolardan, tam 44,4 milyar dolarlık azalışla 2024 Ağustos ayı itibarıyla 11,3 milyar dolara gerilemiştir. Bu sonuç, 2022 yılı Ocak ayından bu yana en düşük yıllık cari işlemler açığı seviyesidir. Haziran, temmuz, ağustos, eylül aylarında üst üste cari fazla verdik. Ekim ayında da cari işlemler dengesinde fazla vermeyi bekliyoruz böylece yıllıklandırılmış cari işlemler açığının 9-10 milyar dolar aralığına kadar gerilemesini öngörüyoruz. Son bir yılda bin 780 adet yurt dışı fuarı ve 61 adet yurt içi fuarı destek kapsamına alırken; genel, sektörel ve özel nitelikli olmak üzere;166 adet ticaret heyeti ve 49 adet alım heyetini bakanlığımız koordinasyonunda gerçekleştirdik. Ülkemizde faaliyet gösteren 19 serbest bölgeden 2023 yılında 12,7 milyar dolarlık mal ihracatı gerçekleştirilmiştir. İzmir Bergama’daki Batı Anadolu Serbest Bölgesini 18 Mart 2024’te açtık. Serbest bölgelerde, 522’si yabancı sermayeli olmak üzere 2 bin 89 firma faaliyet göstermekte olup yaklaşık 97 bin kişiye istihdam sağlanmaktadır.
"İsrail'le ticaretin durduğuna şüpheniz olmasın"
Ticari diplomasi araçlarımız, gerektiğinde ülkemizin onurlu dış politikasında insani amaçlara hizmetin öncelenmesi için de kullanılmaktadır. Bunun en canlı örneği, İsrail’i, Filistin’e yönelik uluslararası hukuk ve insan haklarına aykırı vahşi saldırılarına karşı uyguladığımız, İsrail ile ticaretin ihracat ve ithalatta tamamen durdurulması kararımızdır. Bu kararı aldık, en etkin şekilde de yürürlüğe koyduk. Bu konuda hiçbir şüpheniz olmasın. Ülkemiz, İsrail kalıcı ateşkes ilan edinceye ve Gazze Şeridi’ne yeterli miktarda ve kesintisiz insani yardım akışına izin verinceye kadar, İsrail’le ilgili ihracat ve ithalat işlemlerini önce tedricen ve 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren ise tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurmuştur. Bu tarihten sonra, ülkemizden İsrail’e yönelik ihracat ve ithalat için tescil edilmiş hiçbir gümrük beyannamesi bulunmamaktadır. Aynı şekilde İsrail’den ülkemize hiçbir sevkiyat bulunmamaktadır. İsrail ile ticarete yönelik olarak gümrük sistemimiz tamamen kapalıdır. Yani, 2 Mayıs 2024’ten bu yana ihracat ve ithalat sıfırdır.
"Düzenlemeyi, bireysel satıcıları da kapsayacak şekilde genişlettik"
Otomotiv sektöründeki faaliyetlere ilişkin konuşmasını sürdüren Bakan Bolat, şunları söyledi:
“6 ay- 6 bin kilometre olarak bilinen pazarlama ve satış kısıtlamasına ilişkin düzenlemeyi işletmelerin yanı sıra 1 yıl içinde 3’ten fazla satış yapan bireysel satıcıları da kapsayacak şekilde genişlettik ve bu düzenlemeye aykırı satışları noterlikler nezdinde engelledik. Söz konusu kısıtlamanın kapsamına motosikletleri de dahil ettik. Ayrıca bu uygulamanın süresini 1 Ocak 2025 tarihine kadar uzattık. Yine, ikinci el taşıtların sıfır fiyatının üzerinde fiyattan ilan yoluyla pazarlanmasına yönelik getirilen kısıtlamanın uygulama süresini, piyasa üzerindeki olumlu etkisini de göz önünde bulundurarak 1 Ocak 2025 tarihine kadar uzattık. Yakın zamanda yaptığımız yönetmelik değişikliği (Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik) ile distribütörlerin ve yetkili satıcıların haksız ticari uygulama olarak kabul edilebilecek faaliyetlerini tanımlayarak yasakladık. Elektronik ihalelerin güvenli ve şeffaf şekilde gerçekleşmesi amacıyla ihale platformlarının uyması gereken asgari kuralları belirledik.
"E- ticaret 2019 yılından bu yana 13 kat artış gösterdi"
Bakan Bolat, elektronik ticarete ilişkin ise şunları söyledi:
"2019 yılında e-ticaret hacmi 136 milyar TL iken 2023 yılında 13 katın üzerinde bir artış ile 1 trilyon 850 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Yine, e-ticaretin genel ticarete oranı 2019 yılında yüzde 9,8 iken 2023 yılında bu oran yüzde 20,3 olmuştur. Son olarak 2019 yılında 16 bin 202 olan ETBİS’e kayıtlı işletme sayısı 2023 yılı itibarıyla 35 bin 495’e ulaşmıştır. Küresel gelişmeler ve yurt dışı pazar yerlerinin saldırgan pazarlama stratejilerinin üreticilerimizin ve Türk pazar yerlerinin rekabet gücüne etkisi, yeni önlemlerin alınmasını gerekli kılmıştır. Ayrıca, ihracata dayalı büyüme stratejimiz bağlamında ülkemizin e-ihracat potansiyelinin artırılması ve sınır ötesi e-ticaret pazarında ülkemizin 81 ilinde faaliyet gösteren tacir ve sanayicimizin yanı sıra esnaf, sanatkâr ve kadın kooperatiflerimizin etkin ve aktif bir rol oynamasının sağlanması amacı da bu önlemlerin alınmasında etkili olmuştur."
"Filistin'e yapılan ticaret doğrudur, Filistin hükümeti bundan memnundur"
İsrail ile ticaretin devam ettiği iddiasına ilişkin Bakan Bolat, şunları söyledi:
"Biz 2 Mayıs'ta ticaret ambargosu koyduktan sonra şu yalan uydurulmaya başlandı; 'İsrail'e üçüncü ülkelerden zaten gidiyor'. Bütün dünyaya ihracat yapıyoruz biz. 262 milyar dolar ihracatımız var. 5 milyar civarında toplam dış ticaretimiz var. Bu dış ticaretimiz de dünyanın her tarafına var. Ticaretimizin yüzde 40'ı Avrupa Birliği ülkelerine. Bu anlamda Filistin'e yapılan ticaret doğrudur, Filistin hükümeti bundan memnundur. Filistin devletinin en üst yetkilileri de bunu söylemektedir. Filistin konusunun en büyük savunucusu olan ülkemiz, hükümetimiz ve Cumhurbaşkanımızın gayretlerini boşa çıkarma çabasıdır. Filistin, Kudüs kutsal bir dava. İsrail'e hiçbir devletin yapmadığını biz Türkiye olarak yaptık. Mayıs ayından beri ticaret yok, ticaret sıfır."
Bakanlık bütçe kalemlerine ilişkin ise Bolat, şu ifadelere yer verdi:
"Ticaret Bakanlığımızın, sizlere takdim olunan amaç ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere, 2025 yılı bütçesi toplam 56 milyar 233 milyon 383 bin TL’dir. Bu meblağın, 6 milyar 407 milyon 209 bin 562 TL’si Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Programına, 43 milyar 2 milyon 229 bin 838 TL’si Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Programına, 908 milyon 899 bin 600 TL’si Tüketicinin Korunması, Ürün ve Hizmetlerin Güvenliği ve Standardizasyonu Programına, 5 milyar 854 milyon 979 bin TL’si Yönetim ve Destek Programına, 60 milyon 65 bin TL’si Program Dışı Giderler olarak tahsis edilmiştir. Ayrıca, ekonomik sınıflandırmaya göre Bakanlığımız 2025 yılı bütçe teklifinin; 17 milyar 272 milyon 974 bin TL’si personel giderlerine, 2 milyar 3 milyon 300 bin TL’si SGK devlet primi giderlerine, 1 milyar 809 milyon 23 bin TL’si mal ve hizmet alım giderlerine, 1 milyar 769 milyon 800 bin TL’si sermaye giderlerine, 1 milyon 600 bin TL’si sermaye transferleri tertibine, 33 milyar 376 milyon 686 bin TL’si cari transferlere yani büyük ölçüde ihracatçı ve ticaret erbabımızın desteklenmesi ile ilgili giderlere tahsis edilmiştir."
İsrail ile ticaret tartışması
Bakan Bolat’ın İsrail ile ticaret yapılmadığını belirtmesi üzerine CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, "Hala gemiler ticarete devam ediyor. Bu gemiler İsrail'e gitmiyorsa neden gençlere biber gazı sıkıyorsunuz? İsrail'le ticarete devam, Gazze'ye ağlamaya devam. İki yüzlüsünüz. Bu ayıbı taşımaya devam ediyorsunuz. Trump, 'Daha fazla Filistinli öldüreceğim' diyor siz de alkışlıyorsunuz. Ticaret yok diyorsunuz bir milletvekilimiz Meclis kürsüsünde şehit oldu" dedi.
Bakan Bolat ise "Filistinli şehitlerin anısına saygısızlık yapmayın. Yaptığınız siyasi istismar. İsrail'le en çok dost olan sizsiniz. Bu yaptığınız ayıp" diyerek konuşmasının kesilmesine tepki gösterdi.
