“Beyaz altın”ın Bitlis ekonomisine katkısı büyük

Gülşen Okay / Bitlis
Teknik terminolojide “doğal hafif agrega” olarak nitelendirilen Bims taşı, “pomza taşı” olarak da adlandırılıyor. Bims taşı; boşluklu, süngerimsi, volkanik olaylar neticesinde oluşmuş, fiziksel ve kimyasal etkenlere karşı dayanıklı, zararsız, uzun ömürlü, ısı ve ses yalıtım özelliği sağlayan, yüksek sıcaklıklara dayanıklı, camsı bir yapıya sahip volkanik bir kayaç. Pomza taşı, savunma sanayi, inşaat ve sağlık sektörü başta olmak üzere birçok sektörde ham madde olarak kullanılıyor. 
Dünya genelinde sadece sayılı birkaç ülkede bulunan ve bu ülkelerde de her geçen gün tükenme noktasına gelen altın değerindeki madenin değeri her geçen gün artıyor. Dünyadaki toplam rezervin yüzde 40’ı Türkiye’de bulunuyor. Türkiye’deki rezervin ise yüzde 70’i Bitlis’te...
Bitlis’in önemli madenlerinden biri olan ve kentte “Beyaz altın” olarak bilinen Pomza, kent ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Yıllık 3 milyon ton pomzanın işlendiği kentte, yaklaşık 3 milyon ton hammadde ise iç piyasa ve yurtdışına ihraç ediliyor. İl genelinde madeni işleyen yaklaşık 40 bims fabrikasının bulunduğu kentte, bu maden 10 bin kişiye istihdam sağlanıyor. 
Türkiye ve dünyadaki sınırlı sayıdaki maden rezervinin büyük bölümüne sahip olan Bitlis, şu an için sadece belli sektörlerde kullanılan bu madeni katma değeri yüksek endüstriyel ürünlere dönüştürerek, kent ekonomisine olan katkısını artırmayı hedefliyor. Çoğunlukla inşaat, ısı ve ses yalıtımında kullanılan Pomza madeninin, katma değeri yüksek endüstriyel ürünlere dönüştürülmesi ve kent ekonomisine olan katkısının artırılması için başlatılan çalışmalar ise devam ediyor. 
Pomzanın kent ekonomisindeki yeri, önemi ve katkısı konusunda Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası (TATSO) Başkanı Bilal Adabağ ve BİMS Üreticileri Kooperatif Başkanı Baver Gökçe ile konuştuk.
Günlük, 5 milyonluk bir ciro…
Tatvan Ticaret ve Sanayi Odası (TATSO) Başkanı Bilal Adabağ, pomza madeninin israf edilmeden katma değeri daha yüksek endüstriyel ürünlere dönüştürülmesi çabası içinde olduklarını belirtti. TATSO olarak pomzanın bölgenin kaderini değiştirebilecek önemli bir maden olduğuna dikkat çeken TATSO Başkanı Adabağ, şu değerlendirmeyi yaptı:  
“Beyaz altın olarak tabir edilen pomza madeninden üretilen günlük ortalama 250 kamyon bimsi (briket) İç Anadolu, Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesine, yurt dışına ise Gürcistan’a göndermekteyiz. Bu da günlük olarak, 5 milyonluk bir ciroya tekabül etmektedir. Yıllık olarak ise kent ekonomisine toplamda 3,5 milyar liralık bir ekonomik gelir sağlamaktadır. 
Burada üreticilerimizin en büyük sıkıntısı, üretilen ürünü gideceği yere kadar ulaşmasındaki giderlerdir. Bu gider, neredeyse üretim maliyetinin iki katına çıkıyor. Bundan dolayı pazarda maalesef sıkıntılar yaşanmaktadır. Buna bağlı olarak kâr marjları da düşmektedir. 
Maden ve sektöre yönelik Bitlis Eren Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ile ortak çalışmalarımız devam ediyor. Bu anlamda sempozyum ve çalıştaylar yaptık. Madenin dünya genelinde hangi sektörlerde ve katma değeri yüksek hangi alanlarda kullanıldığına bakıyoruz. Maalesef bu şu anda bir tır malzemeyi 20 bin gibi cüzi bir paraya satıyoruz. Oysaki bu madeni doğru değerlendirdiğimizde bunun bir tonunu bile bu fiyatın çok çok üstünde satabiliriz. Bu şekilde ekonomimize gerçek anlamda bir katkı sunmuyor. İnşallah üreticilerimizin bu işten kâr ederek memnun kalabileceği yeni ürünler geliştirmeyi hedefliyoruz.” 
“Organize sanayi bölgesi şart”
BİMS Üreticileri Kooperatif Başkanı Baver Gökçe ise, il genelinde yaklaşık 40 bims firmasının bulunduğunu, kentteki madenin çoğunlukla inşaat sektöründe kullanıldığını belirtti. Sektörün en büyük sıkıntısının pomzaya yönelik organize sanayi bölgesinin olmayışının geldiğini kaydeden Gökçe, şunları söyledi: 
“Her platformda, her yerde bu sıkıntılarımızı dile getirmeye çalışıyoruz. Organize sanayinde, ulaşımda, bir fabrika yapımında alınması gereken izinlerin zorluğu… Daha güzel koşullarda çalışmak en büyük gayemiz. Organize sanayi şart. Çünkü bu vücut, bu gömleğe sığmıyor. Önceden küçük yapılarda, şimdi devasa fabrika işletmeciliğine geçtik. Yılsonuna kadar 40, belki seneye 50 fabrika olacak. Bunların bir organize sanayinde toplanması, her açıdan daha iyi olacağını düşünüyorum. Bu konuda inşallah sesimizi duyan olur. Çünkü yıllardır biz bunu dile getiriyoruz ama bu bir çözüme kavuşmadı. 
Diğer bir sorunumuzda nakliye. Nakliye bu işin yarısı. Nakliyede çok sıkıntı olduğu için istediğimiz her bölgeye hitap edemiyoruz. Tren yoluyla bir lojistik merkezi kurulursa, daha kolay, daha ekonomik fiyatlarla istediğimiz her yere daha kolay sevk edebiliriz. Pomza; tarım, ilaç sanayinde, savunma sanayinde kullanılan doğal bir ham maddedir. Hiçbir katkı maddesi yok. Yapılan evlerdeki yaşam koşulları kalitesini artırmakta bir hammaddemiz. Diğer yapı malzemeleri ile arasında çok fark var. BİMS hem hafif hem ses yalıtımı hem izolasyon açısından çok yüksek.”