TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının bütçe görüşmeleri devam ediyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, bakanlığının bütçesi ile ilgili milletvekillerine sunum yaptı. Uraloğlu'nun konuşmasından satır başları şöyle:
"Ülkemiz, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını birleştiren stratejik bir konumda bulunmaktadır. Sadece 4 saatlik uçuş mesafesiyle, 1,5 milyar insanın yaşadığı ve toplam 51,2 trilyon dolar gayri safi milli hasılaya sahip 67 ülkenin merkezindeyiz. Avrasya lojistiğinin merkezinde yer alan ülkemiz, Yeni İpek Yolu olarak adlandırılan Orta Koridor ile Çin’i Avrupa’ya bağlarken, planladığımız Uluslararası Kalkınma Yolu Koridoruyla da küresel rekabet gücümüzü sağlamlaştırıyoruz. Orta Koridor üzerinden Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ile Çin’den ülkemize ulaşan yükleri Marmaray ile Avrupa’ya ulaştırıyoruz. Azerbaycan ile ülkemiz arasındaki mesafeleri kısaltacak Zengezur Yolu, Bakü Limanı'nı doğrudan ülkemize bağlayacaktır. Çin, Doğu Asya ve Hindistan’dan gelen yükleri Basra Körfezi üzerinden Avrupa’ya taşıyacak Kalkınma Yolu projesinde uluslararası iş birliği çalışmalarımız devam ediyor. Kalkınma Yolu kapsamında ülkemizden geçen 2 bin 94 kilometre demiryolu bağlantısı için 727 kilometre yeni hat, bin 923 kilometre karayolu koridoru içinse 331 kilometre yeni otoyol yatırımı planladık.
"2025 yılı yatırım teklifimizi geçtiğimiz yıla oranla yüzde 26,9 artışla 482 milyar lira olarak teklif ettik"
2002-2024 yılları arasında AK Parti iktidarında gerçekleştirdiğimiz yatırımlarımızın günümüzdeki değeri 280,6 milyar dolara ulaştı. Demiryolu yatırımlarının proje büyüklüğü payını 2013'te yüzde 33’ten, 2023'te yüzde 53’e ve 2024’te yüzde 55’e çıkardık. Yatırım portföyümüzde bulunan 2 Bin 667 projeye 2 trilyon 295 milyar lira yatırım gerçekleştireceğiz. 2024 yılında, bakanlığımızın tüm sektörleri için 351 milyar 379 milyon lira yatırım ödeneği tahsis edildi. 2024 yılında 28 ilimizde toplam yatırım tutarı 112 milyar lira olan 50 projeyi tamamlayarak vatandaşımızın hizmetine sunduk. 2025 yılı yatırım teklifimizi geçtiğimiz yıla oranla yüzde 26,9 artışla 482 milyar lira olarak teklif ettik.
"Demiryolu hat uzunluğunu, 2028’de 17 bin 287 kilometreye çıkaracağız"
Ülkemize kazandırdığımız hızlı trenler ile bugüne kadar toplam 92 milyon yolcu taşınmıştır. 13 bin 919 kilometreye ulaştırdığımız demiryolu hat uzunluğunu, 2028’de 17 bin 287 kilometreye, 2053’te ise 28 bin 590 kilometreye çıkarmayı hedefliyoruz. 2009 yılında dünyada hızlı tren işletmeciliğine geçen 8'inci ülke olarak; Ankara-Eskişehir-İstanbul, Ankara - Konya - Karaman, Ankara - Sivas, hatlarımızla 11 ilimizi doğrudan hızlı tren ile buluşturduk. Kent içi raylı sistemlerinde ise Marmaray sayesinde iki kıtayı deniz altından demiryoluyla birleştirdik. Bugüne kadar Marmaray’ı 1,2 milyar yolcu kullandı. Dünya nüfusunun altıda biri, dile kolay. Başkentray günde 138 sefer ile ortalama 65 bin yolcuya, İzban günde 225 sefer ile ortalama 230 Bin yolcuya, Gaziray günde 98 sefer ile ortalama 7 bin yolcuya hizmet vermektedir.
İstanbulumuz'da geçtiğimiz yıllarda hizmete aldığımız kent içi raylı sistemlerden; Pendik-Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu ile yaklaşık 41 milyon, İstanbul Havalimanı-Gayrettepe Metro Hattı ile 13 milyon, Başakşehir - Çam ve Sakura Hastanesi -Kayaşehir Metro Hattı ile 7 milyon yolcuya hizmet verilmiştir. Şubat 2024’te hizmete aldığımız Bakırköy-Bahçelievler-Kirazli Metrosu ile açıldığı günde bugüne kadar 14 milyon yolcu taşıdık. Sirkeci - Kazlıçeşme hattı ile İstanbul'da tarihi yarımadayı modern raylı sistemlerle çevreci bir yaklaşımla yeniden buluşturduk. İstanbul Havalimanına ikinci bir metro hattı ile kuzey güney aksında erişimi sağladık.
"2024’te kısmi hizmete aldığımız Bursa Emek-YHT-Şehir Hastanesi metrosunu, 2026’da tamamlayacağız"
İstanbul dışında diğer şehirlerimizde de kent içi raylı sistemleri yaygınlaştırıyoruz. Ankara’da AKM-Gar-Kızılay metrosu ile Keçiören metrosunun Kızılay’a kesintisiz bağlantısını sağladık. Kocaeli’nde şehir hastanesini tramvay hattı ile buluşturduk. Yerli ve Milli araçlarımızı kullandığımız Kayseri- Anafartalar tramvay hattımız ile bugüne kadar 5,5 Milyon yolcuya ulaşım imkanı sağladık. 2024’te kısmi hizmete aldığımız Bursa Emek-YHT-Şehir Hastanesi Metrosunu, 2026’da tamamlayacağız. Demiryolu taşımacılık sektöründe serbestleşmeyi sağladık. Lojistik sektöründe demiryolu kullanımını arttırmak için 439 km olan mevcut iltisak hatlarımızın uzunluğunu 2028 yılına kadar 608 km’ye çıkaracağız. 12 olan Lojistik merkez sayımızı 25’e çıkarmayı hedefliyoruz.
"2028'e kadar mevcutta devam eden 3 bin 92 kilometre hızlı tren hattımızı tamamlamayı planlıyoruz"
2028 yılına kadar mevcutta devam eden 3 bin 92 km hızlı tren hattımızı tamamlamayı planlıyoruz. Bunlardan; Ankara-İzmir hızlı demiryolu hattı sayesinde 824 km olan mevcut hat uzunluğu 505 kilometreye düşerek, 14 saatlik seyahat süresi yaklaşık 3,5 saate inecektir. 312 km uzunluğundaki Mersin-Adana-Osmaniye ve Gaziantep hızlı tren hattı ile, 6 buçuk saat olan seyahat süresi 2 saat 15 dakika olacaktır. Bandırma - Osmaneli Hızlı Tren hattında ise Bursa - Osmaneli kesimi 2025 yılı sonunda, Bandırma - Bursa arası ise 2028 yılında hizmete girecektir. Proje tamamlandığında, Ankara-Bursa ve Bursa-İstanbul 2 saat 15’şer dakika olacaktır.
"Ankara - İstanbul Süper Hızlı Tren Projesi ile seyahat süresini 80 dakikaya indireceğiz"
229 kilometrelik Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Hattı ile yolcu seyahat süresi 4 saatten 1,5 saate; yük taşıma süresi ise 6,5 saatten 3,5 saate düşecektir. Mevcut hat kapasitesi 4 kat artacaktır. Ankara-Sivas hızlı demiryolu ile entegre olan Yerköy – Kayseri Hızlı Tren Hattı Ankara-Kayseri arasında 7 saat 47 dakika olan ulaşım süresi sadece 2 saate inecektir. Konya-Karaman hızlı tren projesinin devamı olan 135 kilometrelik Karaman-Ulukışla hızlı tren projesinin yapımı hızla devam etmektedir. Demiryolu sektöründe devam eden diğer önemli projelerimizden Zengezur Yolu bağlantısını sağlayacak 224 kilometrelik ülkemiz kesimi olan Kars - Iğdır - Aralık - Dilucu Demiryolu Hattı ve Dörtyol - Hassa Otoyol ve Demiryolu Bağlantısı Projelerinin yapımına başlıyoruz. ‘Demiryollarının yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi’ hedefiyle yeni demiryolu projelerimizi de planlamaya devam ediyoruz. Ankara - İstanbul Süper Hızlı Tren Projesi 344 kilometre uzunluğunda olup, saatte 350 kilometre hıza ulaşacak trenlerimizle seyahat süresini 80 dakikaya indireceğiz.
"Kırıkkale-Çorum-Samsun Hızlı Tren Hattı’nda, Kırıkkale (Delice) - Çorum kısmının yapımına yakında başlıyoruz"
Kuzey Marmara Hızlı Tren Hattı ile Asya ve Avrupa arasında yüksek kapasiteli yolcu ve yük taşımacılığı sağlanacaktır. Sabiha Gökçen ve İstanbul Havalimanları birbirine bağlanarak iki önemli ulaşım merkezi arasında bağlantı güçlenecektir. Samsun - Sarp Hızlı Tren Hattı için de proje çalışmalarına başladık. Divriği- Kars- Hudut Demiryolu Hattı Rehabilitasyonu ile Hat tamamen modernize edilecektir. Aksaray-Ulukışla-Yenice Hızlı Tren Hattı ile kuzey-güney koridorunda yolcu ve yük talebi karşılanacaktır. Ankara’yı Karadeniz’e hızlı trenle bağlayacak Kırıkkale-Çorum-Samsun Hızlı Tren Hattı’nda, Kırıkkale (Delice) - Çorum kısmının yapımına yakında başlıyoruz.
"Malatya’yı hızlı tren ağına bağlamak için 224 kilometrelik Sivas-Çetinkaya-Malatya hattı planlandı"
Kalkınma yolunun bir parçası olan 136 kilometrelik Gaziantep - Şanlıurfa Hızlı Treni, 180 kilometrelik Şanlıurfa-Mardin Hızlı Treni ve devamında 185 kilometrelik Mardin-Nusaybin - Cizre - Ovaköy arasında yeni demiryolunun etüt ve yapım işlerini planladık. Malatya’yı hızlı tren ağına bağlamak için 224 kilometrelik Sivas-Çetinkaya-Malatya hattı planlanmıştır. Karadeniz doğalgazı rezerv alanına hizmet edecek ve bölgenin kalkınmasında kritik bir rol üstlenecek Filyos Limanı ile Filyos Endüstri Sanayi Bölgesi İltisak Hattı bağlantısı için yapım işi hazırlıkları sürmektedir. Lojistik sektöründe demiryolu kullanımını artırma hedefiyle, Çukurova Bölgesi'ndeki liman, sanayi ve serbest bölgelerin iltisak hattı bağlantılarını planladık.
"Ülke genelindeki bin 15 kilometrelik şehir içi raylı sistem hattının 434 kilometresi Bakanlığımız tarafından yapıldı"
Demiryolu sektöründe tüm raylı sistem araçlarının milli ve yerli imkanlarla tasarımı ve üretiminin gerçekleştirilmesine öncelik veriyoruz. TÜRASAŞ araç üretim tesislerimizi ihtiyaçlar doğrultusunda modernize ederek kapasitemizi artırıyoruz. Demiryolu yatırımlarımız kapsamında kent içi raylı sistem projelerini de hayata geçiriyoruz. Ülke genelindeki bin 15 kilometrelik şehir içi raylı sistem hattının 434 kilometresi Bakanlığımız tarafından yapılmıştır.
"İstanbul Havalimanı Metrosu 2. etabı 2025 yılı içerisinde hizmete açacağız"
Bakanlığımız tarafından 90,6 kilometrelik hat yapımı devam ederken, 383,5 kilometrelik hat ise planlama aşamasındadır. Halkalı - Başakşehir - Arnavutköy - İstanbul Havalimanı Metrosu 2. Etabı 2025 yılı içerisinde hizmete açacağız. Altunizade - Çamlıca - Bosna Bulvarı Metrosu, Kocaeli Gebze Sahil - Darıca OSB Metrosu, Başkentray‘ın devamı niteliğindeki Sincan OSB-Yenikent-Kazan Soda Demiryolu’nu Konyaray’ı 2026 yılı içerisinde, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kuzey Hafif Raylı Sistem Hattını ise 2028 yılı sonunda tamamlayarak hizmete almayı hedefliyoruz.
"22 yılda trafikte ölen kişi sayısında yüzde 77’lik bir azalma"
Bölünmüş yollar ülkemizin yol ağının yüzde 43’ünü oluşturmakta, yol ağımızda hareket eden trafiğin ise yüzde 83’üne hizmet vermektedir. Son 22 yılda hayata geçirdiğimiz 479 kilometre köprü ve viyadük ile toplam uzunluğu 790 kilometreye, 717 kilometre tünel yapımı ile de toplam uzunluğu 767 kilometreye çıkardık. Ülkemizde taşıt sahipliğindeki artış nedeniyle hareketliliğin artması, karayollarındaki taşıt kullanımını yüzde 195 arttırmıştır. Trafik güvenliğinde çok önemli bir gelişme sağladık. 100 milyon taşıt/kilometre başına hayatını kaybeden kişi sayısında yüzde 77’lik bir azalma olmuştur. Elektronik Takip ve Denetim Sistemi ile karayolu yolcu taşımacılığı yapan firmaları anlık takip ediyor ve kayıt altına alıyoruz. Ülkemizin her köşesinde, ihtiyaçlara göre bisiklet yollarının yapımına devam ediyoruz.
"2035'te her iki araçtan birinin elektrikli olması bekleniyor"
2035'te her iki araçtan birinin elektrikli olması, paylaşımlı seyahat oranının yüzde 14'e, internet erişimli bağlantılı araçların oranının ise yüzde 68'e ulaşması beklenmektedir. Kooperatif AUS test ve Uygulama Koridoru ile yenilikçi teknolojilerin ülkemizde uygulanması testlerini gerçekleştiriyoruz. Akıllı ulaşım sistemlerini yaygınlaştırmak için 4 bin 675 km'si otoyollarda olmak üzere 7 bin 747 km’lik fiber optik ağı uygulamasını yaptık. Toplamda altyapımızı 5 bin 141 kilometresi otoyollarda olmak üzere 20 bin 141 kilometreye çıkaracağız. 2024 yılı içinde restorasyon çalışmaları tamamlanan tarihi köprülerimiz, geçmişi ve geleceği birleştiriyor.
"Deprem konutları ve hastane bağlantı yollarındaki altyapı işlerini, 2025 yılında tamamlayacağız"
Karayolları Genel Müdürlüğümüz ile 8 ilde, toplam 300 kilometrelik yol ağında yürüttüğümüz çalışmalar kapsamında, deprem konutları ve hastane bağlantı yollarındaki altyapı işlerini, 2025 yılında tamamlayacağız. Bu projelerle bölgedeki ulaşım ağını güçlendirecek ve yaşam standartlarını daha da yükselteceğiz. Sayın Cumhurbaşkanımızın 'Yol Medeniyettir' vizyonuyla, büyük karayolu projelerimizle ülkemizi yarınlara taşıyoruz. 12. Kalkınma Planı kapsamında, 2028’de bölünmüş yol ağımızı 31 bin 250 kilometreye çıkarmayı hedefliyoruz. 163 kilometrelik Aydın-Denizli otoyolunu tamamladık. Geriye kalan 843 kilometre ile birlikte 2028 yılına kadar toplamda bin 6 kilometre yeni otoyol yatırımı gerçekleştireceğiz. 308 kilometre yeni otoyol ile Marmara otoyol ringi toplam bin 255 kilometreye ulaşacaktır.
Kuzey Marmara Otoyolu'nun bir parçası olan 45 km’lik Nakkaş-Başakşehir projemizin 2026 yılı içerisinde tamamlanmasını hedefliyoruz. Sarıyer-Kilyos Tüneli ile Sarıyer’e ulaşım süresi 35 dakikadan 5 dakikaya düşecek. Mersin-Antalya arasındaki 440 kilometrelik Akdeniz Sahil Yolu’nun 404 kilometresi tamamlandı. Çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ankara-Kırıkkale-Delice Otoyolu ve Antalya-Alanya Otoyolu projelerimizin yapım çalışmalarına başladık. Otoyol ağımızı genişleterek, ülkemizin ulaşım altyapısını daha güvenli, hızlı ve konforlu hale getiriyoruz.
"2025 yılında yurt içi uçuş frekans sayımızı yüzde 10 artırıyoruz"
Ülkemiz, toplam yolcu trafiği sıralamasında Avrupa'da 2019 yılında 5. sıradan 2023'te 3. sıraya, dünyada ise 10. sıradan 7. sıraya yükselmiştir. İstanbul, Sabiha Gökçen, Antalya, Esenboğa, Adnan Menderes ve Dalaman Havalimanları, Avrupa ve dünya sıralamalarında elde ettikleri başarılarla ülkemizin havacılık altyapısındaki güçlü konumunu pekiştirdik. 2003'te 26 olan iç hat uçuş noktası sayımızı 2024’te 58’e çıkardık ve 2025 yılında yurt içi uçuş frekans sayımızı yüzde 10 artırıyoruz. Böylece sizden gelen talepleri karşılamaya gayret ediyoruz. Aynı dönemde, 50 ülkede 60 noktaya uçarken, uçuş ağımızı 287 yeni nokta ekleyerek 131 ülkede 347 noktaya ulaştırdık. Ayrıca, havayollarında dünyanın önde gelen transit merkezlerinden biri haline gelen ülkemizde, 22 yılın sonunda Hava Ulaştırma Anlaşması yaptığımız ülke sayısını 81'den 175'e çıkardık. Yolcu ve çevre dostu 50 havalimanımız, Uluslararası Havalimanları Konseyi'nin Havalimanı Karbon Akreditasyonu Programında sertifika almaya hak kazanarak önemli bir başarıya imza atmıştır.
Kritik sistemlerde dışa bağımlılığı azaltan Yerli ve Milli Hava Trafik Görüntüleme yazılımımız İRADE’yi, Çukurova ve Atatürk Havalimanlarımızda kullanmaya başladık 14 adet Hava Kampüsümüz ile VTOL ve sabit kanatlı hava araçlarının kullanımına uygun vertiport alanları oluşturduk. İnsansız Hava Araçları sayısı 79 bine, İHA Pilot Lisansı sahipliği ise 1 Milyon 600 bine ulaşmış olup, bu doğrultuda İHA’ların güvenli ve emniyetli yönetimi için İHA Takip ve Trafik Yönetimi Sistemi Projesini başlattık.
"Antalya Havalimanı kapasitesini 82 milyon yolcuya, Esenboğa Havalimanı kapasitesini 3.pisti yaparak 30 milyon yolcuya yükseltiyoruz"
Tamamladığımız projelerden, İstanbul Havalimanı 1 Etap 1. Fazını 29 Ekim 2018’de, Rize Artvin Havalimanını 14 Mayıs 2022’de, Sabiha Gökçen Havalimanı 3.Etap işler devam etmekle birlikte 2.Pist 25 Aralık 2023’te, Türkiye’nin İlk Yerli ve Milli Gözetim Radarını Aralık 2023’te, Kayseri Havalimanı Terminal Binası ve Apronu 3 Şubat 2024’te, Çukurova Uluslararası Havalimanı’nı 10 Ağustos 2024'te hizmete açtık. Havayolu sektöründeki devam eden yatırımlarımızdan ise Antalya Havalimanı kapasitesini 82 milyon yolcuya, Esenboğa Havalimanı kapasitesini 3.pisti yaparak 30 milyon yolcuya yükseltiyoruz.
"Yozgat ile Bayburt-Gümüşhane havalimanlarımızı da 2026 yılı içerisinde hizmete alacağız"
2025 yılında, yıllık 2,5 milyon yolcu kapasitesine sahip Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası’nı tamamlamayı hedefliyoruz. Hatay Havalimanı’nın PAT Sahaları Onarımı ve Gelişimi projesini hayata geçiriyoruz. Kapadokya Havalimanı terminal binasını yenileyerek, 10 bin 650 m²’lik yeni bir terminal binası, Siirt Havalimanı için ise yaklaşık 3.400 m² büyüklüğünde yeni bir terminal binası, yapacağız. Yozgat ile Bayburt-Gümüşhane havalimanlarımızı da 2026 yılı içerisinde hizmete alacağız. Trabzon Yeni Havalimanı projemizin 1. etap çalışmaları hızla ilerlemektedir.
"Türkiye Kart, tek kartla toplu taşıma, para transferi ve alışveriş imkânı sunmayı hedefliyor. Şu anda 5 şehrimizde aktif olan kartın, 18 ilimizde kullanılması için çalışmaları sürdürüyoruz"
Ülkemizde sosyal medya kullanıcı sayısı 75 milyon olup, bu da dünya genelindeki kullanıcı sayısının yüzde 1,4’üne karşılık gelmektedir. Ayrıca, ülkemizde internette geçen süre günlük 7 saat ile dünya ortalamasının yüzde 8 üzerindedir. 2011'den beri ücretsiz sunulan Çocuk ve Aile profilleri ile zararlı içeriklere karşı koruma sağlayan Güvenli İnternet Hizmetimiz, 46 milyon aboneye ulaştı. Ülkemiz, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği'nin Global Siber Güvenlik Endeksi'nde tüm başlıklardan tam puan alarak Almanya ve Fransa gibi ülkelerle birlikte 'Seviye 1: Rol Model Ülke' kategorisinde yer aldı. Türksat 1A ile başlayan uzay yolculuğumuz, Türksat 6A uydusu ile büyük bir adım atmış, haberleşme kabiliyetimizi önemli ölçüde geliştirmiştir. Yüzde 81 yerli imkanlarla ürettiğimiz Türksat 6A uydumuzu temmuz ayında uzaya fırlatarak, uydu üretebilen 11 ülkeden biri olduk. Türksat 6A, yıl sonuna kadar hizmete girecek ve uydularımızın kapsama alanı 5 milyar nüfusa ulaşacak. PTT ile iletişimden e-ticarete kadar birçok alanda ülkemizin her köşesine hizmet sunmaktayız. Türkiye Kart, tek kartla toplu taşıma, para transferi ve alışveriş imkânı sunmayı hedefliyor. Şu anda 5 şehrimizde aktif olan kartın, 18 ilimizde kullanılması için çalışmaları sürdürüyoruz."
