Haber: Deniz Ali Tatar
Kapak fotoğrafı: Unsplash
Dolu dolu geçen bir yıl daha sona eriyor. Ülkemizde birçok üzücü gelişmenin yanı sıra, çok mutlu olduğumuz hatta dünya çapında gurur duyulası gelişmelerle dolu bir yıl oldu 2023. Özellikle kültür-sanat dünyası, hem şaşırtıcı hem de mutluluk verici gelişmelerin art arda yaşandığı ilginç gelişmelerle dolu bir yıl geçirdi. Kaybettiğimiz ünlü isimler ve deprem felaketinin kültür sanat verdiği zarar bir yana; dünya çapında gurur duyulası gelişmeler de bu yıl içerisinde oldu. Gelin bakalım, 2023 yılında kültür-sanat dünyasında neler yaşandı?
Merve Dizdar, Cannes Film Festivali'nde “En İyi Kadın Oyuncu” ödülünü kazandı
16-27 Mayıs tarihleri arasında 76. kez düzenlenen Cannes Film Festivali'nde, Nuri Bilge Ceylan'ın "Kuru Otlar Üstüne" filmi de yarıştı. Festivalin ödül töreninde ise, gurur duyulası bir gelişme yaşandı. Filmdeki rolüyle oyuncu Merve Dizdar, festivalde “En İyi Kadın Oyuncu” ödülüne layık görüldü. Dizdar’ın ödülü alması kadar, ödül konuşması da büyük ses getirdi. Dizdar, Cannes Film Festivali'nde oyuncu olarak ödül kazanan üçüncü Türk, ancak ilk Türk kadın oldu. Merve Dizdar’ın ödül konuşması ise, şu şekildeydi:
“Filmde canlandırdığım 'Nuray' karakteri inandığı şeyler ve varoluşu için mücadele veren ve bu uğurda bedeller ödemek zorunda bırakılmış bir kadın. Onu tanımak ve anlamak için uzun uzun çalışmak isterdim ama ne yazık ki yaşadığım coğrafyada bir kadın olmak 'Nuray’ın ve Nuray'ların duygusunu doğduğu günden beri ezbere bilmeyi gerektiriyor. Bu ödülü, 'Nuray' ve onun gibi kadınların mücadelesine güç verebilmek için ve bu ödülü kendisine layık görülenlere boyun eğmeyip eyleme geçen bu uğurda her şeyi göze alan ve ne olursa olsun umut etmekten vazgeçmeyen güzel tüm kız kardeşlerim ve Türkiye’de hak ettiği güzel günleri yaşamayı bekleyen tüm mücadeleci ruhlara armağan ediyorum.”
60. Antalya Altın Portakal Film Festivali, iptal edildi
7-14 Ekim 2023 tarihlerinde gerçekleştirilmesi düşünülen ve afişi kamuoyu ile paylaşılan “60. Antalya Altın Portakal Film Festivali” tarihe ‘60. Yıl Skandalı’ olarak geçti. Festivalin Belgesel yarışmasında yer alan “Kanun Hükmü” filmi, devam eden yargı süreci gerekçesiyle festival yarışmasından çıkarıldı. Bu karar, festivalin yarışma film ekipleri ve jüri tarafından tepkiyle karşılandı. Ardından festivalin direktörü Ahmet Boyacıoğlu, yaptığı yeni bir açıklamayla Kanun Hükmü'nün seçkiye yeniden dahil edildiğini duyurdu.
Ardından Festivalin destekçilerinden olan Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘FETÖ terör örgütü propagandası’ yapıldığı gerekçesiyle festivalden çekildi. Tepkilerin ardından “Kanun Hükmü” filmi yeniden yarışma seçkisinden çıkarıldı. Büyüyen tepkilerin ardından Antalya Büyükşehir Başkanı Muhittin Böcek, tüm festival ekibini işten çıkardığını ve festivali iptal ettiklerini duyurdu. Festivalin bu yıl ‘nostaljik festival’ olarak yapılması söylentileri çıksa da, konu hakkında bir gelişme yaşanmadı.
DisneyPlus, “Atatürk” dizisini yayınlamayınca film oldu
Geçtiğimiz yılın başında Türkiye’ye giriş yapan DisneyPlus platformu, ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını “Atatürk” adlı bir dizi olarak platformda göstereceğini açıklamıştı. Dizinin tanıtım fragmanının yayınlanmasından kısa bir süre sonra, Amerika Ermeni Ulusal Komitesi'nin baskısı nedeniyle dizinin platformda yayınlanmayacağı açıklandı. Yönetmenliğini Mehmet Ada Öztekin'in üstlendiği ve başrolünde Aras Bulut İynemli'nin yer aldığı “Atatürk” dizisi ise, yapımcı tarafından 2 film olarak bölündü. İlk film, 29 Ekim’de sinema salonlarında izleyiciyle buluştu. Ardından Disney, sürpriz bir şekilde yerli içerikleri kaldırdı ve yerli içerik üretimini durdurma kararı aldı.
Türkiye’nin tarihi yerleri, UNESCO Listesine alındı
Türkiye geçen sene UNESCO’da da adından söz ettirdi. Ankara’daki Gordion antik şehri ve Anadolu’daki ahşap direkli camiler Türkiye adına UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı. Böylece listedeki kültürel mirasımızın sayısı 21’e yükseldi. Kadim Türk İslam sanatı tezhip de UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi’ne dâhil oldu. Türkiye’nin bu listedeki varlık sayısı da 30’a çıktı.
Depremde tahrip olan kültürel yerler
6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi, 2023 yılının en sancılı süreciydi. Bu bölgedeli kültür varlıklarının çoğunda yıkılma ve hasar da tespit edildi. Hatay’da bulunan; “Habib-i Neccar Camii”, “Meryem Ana Kilisesi”, Gaziantep’in simgesi “Gaziantep Kalesi”, ve Adıyaman’da “Ulu Cami” gibi yerlerde yıkılme ve hasar bulunmuştu. Vakıflar Genel Müdürü Sinan Aksu, Depremde yıkılan kültür varlıkları 3 yılda ayağa kaldırılacağını söylemişti.
Zeki Demirkubuz - Nuri Bilge Ceylan olayı
Yılın sonuna damga vuran ve 2024 yılında da devam edeceği ön görülen olay, usta yönetmenler Zeki Demirkubuz ve Nuri Bilge Ceylan arasındaki anlaşmazlık oldu. Yıllardır birbirlerine küs olan iki yönetmen arasındaki restleşme, Ceylan’ın attığı tweetlerle başladı. Küslüğün nedeni olan durum ise, 2006 yılı yapımı “Üç Maymun” filminin, Demirkubuz’un senaryosundan intihal ettiği iddiasıydı. Konu hakkında Ceylan: “Tabii ki yok böyle bir şey. Aslında bunu Zeki de çok iyi biliyor ama nedense öyle bir şey varmış gibi bir izlenim yaratmayı da tercih ediyor. Yani açıkça söylemiyor, onun yerine icabında kolaylıkla inkar edebileceği güvenli bir mesafeden yapıyor bunu. Bence çok ayıp ediyor.” demişti.
Demirkubuz ise, konu hakkında katıldığı televizyon yayınında konuşmuştu. Demirkubuz: “İma falan demiş, adilik yapmasın. Ben direkt söylerim. ‘Üç Maymun’u hiç izlemediğim ve bu konuların bu hale gelmesini istemediğim için umursamadım. Kendisi benim umursamazlığımı başka mevzular yüzünden iyi bilir.” demişti. Demirkubuz’un yayında “Konuşmayacağım. Yalnız şu koşulla; susacak, dişini sıkacak, tek kelime etmeyecek. Ederse, Youtube kanalı açarım, her gün düzenli yayın yaparım” sözleri üzerine Ceylan da bu yayının üzerine, “Ne söylerse söylesin cevap vermeyeyim diyordum, ama bu üslup karşısında ne yazık ki bu artık mümkün değil. Kendine şimdiden bir youtube kanalı açarsa iyi eder. Yakında…” şeklinde tweet atmıştı.
Demirkubuz bunun üzerine şöyle bir tweet attı: “Toplumun adalet duygusuna, muhalifim diye geçinen bu dangalakların gerçeğe merakına bir gram güvensem ve milletin diline düşmekten çekinmeseydim hesabı daha o zaman kapatır, seni de “milli kahraman” yapardım. Tekrar söylüyorum otur oturduğun yerde ve dişini sıkmaya devam et.” Yaşanan kavganın nasıl şekilleneceğini ise belirsiz.
Kaybettiklerimiz
Ünlü oyuncu ve MFÖ gurubunun solistlerinden Özkan Uğur, kanser nedeniyle 69 yaşında 8 Temmuz’da hayatını kaybetti.
83 yaşında 15 Temmuz’dahayatını kaybeden usta oyuncu Tanju Tuncel; “Eyyvah Eyvah” film serisi, “Dadı” ve “Geniş Aile” dizileriyle de tanınıyor.
27 Eylül’de 44 yaşında hayatını kaybeden oyuncu Seda Fettahoğlu, “Çocuklar Duymasın”, “Yalan Dünya” ve “Sihirli Annem” dizileriyle tanınıyordu.
Kaza geçirdikten sonra tedavi gördüğü hastanede entübe edilen sunucu Metin Uca ise, 62 yaşında 17 Kasım’da vefat etti.
95 yaşında 29 Ekim’de vefat eden seslendirme sanatçısı ve oyuncu Jeyan Tözüm, son olarak 20182de “Deliha 2 “filminde oynamıştı.
"Aşk-ı Memnu", “Hayat Devam Ediyor” ve "Hercai” dizilerinde rol alan usta oyuncu Rana Cabbar, 78 yaşında 20 Nisan’da yaşamını yitirdi.
Anadolu rock türünün usta sanatçılarından Erkin Koray, 82 yaşında 7 Ağustos’ta hayatını kaybetti.
Son olarak “Medcezir” ve “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” dizilerinde rol alan usta oyuncu Can Gürzap, 1 Aralık’ta aramızdan ayrıldı.
26 Mart’ta hayatını kaybeden usta oyuncu Köksal Engür, Leyla ile Mecnun dizisinde oynadığı "Ak Sakallı Dede" rolüyle tanınıyor.
5 Eylül’de Almanya’da vefat eden usta oyuncu Mehmet Ulay, son olarak “Mahkum” dizisinde rol almıştı.
29 Ağustos’ta yaşamını yitiren oyuncu Ünal Silver, son olarak “İki Şafak Arasında” ve “Hilal, Feza ve Diğer Gezegenler” filmlerinde rol almıştı.